Педагогик институтлари учун дарслик

 
3-МАЪРУЗА
Öèêëèê òóçèëìàëàð (2 соат)
Маъруза ðåæàñè: 
1.
REPEAT...UNTIL цикли ва ундан фойдаланиш. 
2.
WHILE цикли ва ундан фойдаланиш. 
3.
FOR.. TO цикллари. 
4.
BREAK ва CONTINUE стандарт процедуралари ва улардан 
циклик тузилмаларда фойдаланиш. 
Таянч тушунчалар: 
Цикл танаси - ќисоблаш жараёнининг такрорланувчи қисми. 
Цикл параметри - такрорланиш ичида қийматлари ўзгариб 
борадиган ўзгарувчи. 
Цикл – бир гуруќ операторлардан ќисоблашлар жараёнида бир 
неча маротаба фойдаланиш учун қўлланадиган тузилма. 
REPEAT ва WHILE цикллари бир гуруќ операторлардан бирор 
мантиқий ифода қиймати аниқ бажарилгунга қадар фойдаланиш учун 

---

239 
қўлланилади (REPEAT циклида аввал операторлар бажарилади, 
сўнгра until дан кейинги ифода қиймати текширилади. Агар ифода 
қиймати False га тенг бўлса, цикл операторлари яна бажарилади ва 
ќ.к., токи ифоданинг қиймати True га тенг бўлмаса). 
WHILE операторида WHILE сўзидан кейин ёзиладиган мантиқий 
ифода қиймати биринчи бўлиб ќисобланади. Агар унинг қиймати True 
га тенг бўлса, оператор қиймати ќисобланади ва яна мантиқий ифода 
қиймати ќисобланади, агарда ифода қиймати False га тенг бўлса, цикл 
тўхтатилади. 
FOR цикли циклда ишлатилган бирор ќисоблагич (цикл 
параметри) кўрсатилган оралиқда бош қийматидан охирги қийматига 
эришгунга қадар бажарилади.
 
4-МАЪРУЗА.
Қаторий катталиклар (2 соат) 
Маъруза ðåæàñè: 
1.
Қаторий катталиклар ва улар билан бажариладиган амаллар. 
2.
Copy, Pos, Length функциялари. 
3.
Delete, Insert, Str, Val процедуралари билан ишлаш. 
Таянч тушунчалар:
Қатор – бу символлар кетма-кетлигидан иборат бўлган 
катталикдир. Масалан: 'We24!#@@’, ’Лола+Анвар=?’.
Қатор битта символдан ќам иборат бўлиши мумкин – ‘s’,’А’,’I’, 
бўш бўлиши ќам мумкин – ’’ .
Pos функцияси қисм қаторни қатордан қидиради.
Copy функцияси қаторни қисм қаторини қайтаради.
Concat функцияси қатор кетма-кетлигининг конкатенцияси 
(қўшиш)ни бажаради.

---

240 
Delete процедураси қисм қаторни қатордан ўчиради.
Insert процедураси қисм қаторни қаторга қўшади.
Val процедураси қаторни қиймат кўринишига келтиради.