Педагогик институтлари учун дарслик

4-синф (34 соат, ќафтасига 1 соат) 
1. 
Компьютернинг дастурий таъминоти – 4 соат. 
2. 
Ахборот тушунчаси. Ахборотлар билан ишлаш – 10 соат. 
3. 
Алгоритмнинг ёзув турлари – 12 соат. 
4. 
¡йинли ўқув дастурий таъминот билан ишлаш – 8 соат. 

---

23 
Умумўрта таълимнинг давлат таълим стандарти 
 
Умумўрта таълимнинг давлат таълим стандартини (У¡Т ДТС) 
яратишнинг муќим зарурияти кадрлар тайёрлаш сифатини яхшилаш, 
миллий умумтаълим мактабларини халқаро даражага кўтариш; унинг 
кейинги функцияларини қайта қуриш тузилишининг негизи асосида 
таълим дастурлари ва ўқув-методик тўпламларини янгича сермазмун 
қилиш; ќақиқий демократик ва ижтимоий принципларда ташкилий ва 
бошқарув функцияларини шакллантириш талабларига асосланган. 
У¡Т ДТС ¡збекистон Республикаси «Таълим тўђрисида»ги 
Қонуннинг айрим қисмини изоќловчи асосий норматив ќужжатдир.
У¡Т ДТС тузилиш, мазмун ва унинг талаб даражасини 
аниқлайди, таълим, тарбия ва ривожлантириш натижаларини баќолаш 
усулларини ўргатади. У¡Т ДТС умумўрта таълим талаб даражасини 
мувозанатли, унинг доимий ривожланишини, ривожланган фан, 
маданият ва техниканинг дунё талаби даражасига жавоб бера 
олишини таъминлайди. 
У¡Т ДТС ўз мохиятини умумўрта таълимнинг асосий 
компонентларига – таркибини хосил қилувчилар: ўқув режасининг 
асоси, ўқув соµасининг мазмуни, билим сифати, ўқувчиларни лицей 
ёки коллежларда ўқишни давом эттиришга тайёргарлигига 
қўйиладиган минимал мажбурий талаблар таърифини кўрсатади. 
У¡Т ДТС ўқув жараёнида янги педагогик технология, таълим 
дастурлари, умумдемократик принципларда ташкилий – бошқарув 
функцияларни ривожлантириш, ўқувчиларга шахс сифатида қараш, 
ўқув-тарбия жараёнини демократлаштириш, ижтимоийлаштириш, 
ижтимой муасса сифатида мактаб ќуқуқларини кенгайтиришни 

---

24 
жорий қилишни назарда тутиб умумтаълим мактабларининг асосий 
йўналишларини аниқлайди. 
¡УТ ДТС таркиби:
1)
ўқув режасининг асоси (У¡Т ДТС бош даражасида);
2)
ўқув соќалари асосий қисмининг мазмуни (ўқув 
предметлари);
3)
баќолаш тизими, баќолаш жараёни; битирувчилар 
тайёрлаш даражасига талаблардан ташкил топади. 
У¡Т ДТС мазмуни тузилишига мажбурий ва қўшимча 
компонентлар киради. ¡қув режа – У¡Т ДТС нинг марказий даражаси. 
Асосий ўқув режа умумтаълим соќасида ўқув предметлари ва уларни 
ўрганиш учун кетадиган вақтини белгилайди.
У¡Т ДТС нинг таълим соµаси мазмуни миллий мустақиллик ва 
демократия, халқнинг диний-ахлоқий мероси ва умуминсоний 
бойликлари асосида таълим-тарбияни ривожлантиришни таъминлаш 
учун танланган. Асосий дидактик принциплар уч даражали тузилиш 
асосида амалга оширилади: 

1-даража (минимал) таълим соµасининг асосини ўз ичига 
олади ва билимни кенгайтириш ва мукаммаллаштириш учун негиз 
бўлиб хизмат қилади. У ќамма учун мажбурийдир; 

2-даража (асосий) - биринчига қараганда тўлароқ, чуқурроқ;

3-даража фанга қизиққан ва уни ўзлаштира оладиган 
ўқувчилар учун алоќида махсус билимлар йўналиши. 
Информатиканинг мақсади мактаб курсини ўқитиш алгоритм, 
дастурлаш тиллари, компьютер, янги технология ва улардан 
фойдаланиш, турли вазифаларни ечишда компьютерни қўллаш
усуллари ва қоидалари, оддий малакалар ќосил қилиш ќақида 
ўқувчида тасаввур ќосил қилишга қаратилган. Шу билан бирга ушбу 

---

25 
курсда ахборот технологиясидаги ўрни, янги компьютер ўрнининг 
мазмуни ва роли, уларнинг мустақил ўз технологияси, фан-техникаси 
ривожланишига таъсири билан таништириш. “Информатика” таълим 
соќаси мазмунининг асосий йўналишлари ахборот, алгоритм ва унинг 
ижрочиси, янги компьютер техникасида ахборотларни кодлаш, ўлчаш 
ва қайта ишлаш усуллари; замонавий ахборот технологияси 
ривожланиши ва моќияти, дастурлар ва дастурлаш тиллари, 
операторлар, интегралашган тизимлар, автоматлаштирилган иш жойи 
ва бошқарув тизими; қођозсиз ахборот тизимидан иборат. 
Стандарт таълим мазмунининг умумий талаблари ва 
ўқувчиларнинг 
тайёргарлик 
даражасига, 
алоќида 
ўқув 
муассасаларининг инвариант имкониятларининг тенг даражада 
компьютер билан таъминланмаслик шарти асосида, турли хил 
имкониятли мактабларнинг ўқувчилари информатика дарсидаги 
амалий фаолияти, бу предмет бўйича таълимнинг асосий мазмунини 
аниқлаш фақат талабларни минималлаштириш йўли билан амалга 
оширилади.