Pedagogik innovatsiyalar. Kasb-hunar ta'lim boshqaruv hamda pedagog

Asosiy xotira- ma'lumotlarni saqlash uchun mo'ljallangan elektron qurilma. Asosiy xotira ikki qismdan iborat: doimiy xotira va doimiy xotira. Tasodifiy kirish xotirasi joriy sessiya uchun zarur bo'lgan ma'lumotlarni saqlash uchun mo'ljallangan. Bu ma'lumotlarni o'qish va yozishni ta'minlaydi. Bu
xotira uchuvchan beri quvvat o'chirilganda uning tarkibi yo'q qilinadi. Faqat o'qish uchun mo'ljallangan xotira faqat o'qish uchun ma'lumot beradi. Xotiraning bu qismining tarkibi doimiy bo'lib qoladi va uni faqat maxsus texnika yordamida o'zgartirish mumkin. u uchuvchan bo'lmagan xotira va uning tarkibi quvvat manbai bo'lmaganda yo'qolmaydi.
Xotiraning eng muhim xususiyatlariga uning sig'imi (hajmi) va kirish vaqti
kiradi. Yosig'im xotira - bu unga kiritilgan manzillar elementlari (hujayralari) soni. Kompyuterning asosiy xotirasining hajmi asosan foydalanuvchining ehtiyojlari bilan belgilanadi va foydalanuvchining imkoniyatlari va u hal qilayotgan vazifalar sinfidan kelib chiqib belgilanadi. Shuni ta'kidlash kerakki, xotiraning kichik miqdori vazifalarning o'tishini sezilarli darajada sekinlashtiradi, ularni hal qilishning to'liq imkonsizligiga qadar. Xotiraning haddan tashqari ko'p bo'lishi aql bovar qilmaydi, chunki u kompyuter narxini oshiradi. Umumiy maqsadli shaxsiy kompyuterlarning ko'pchiligi hozirda 32 MB256MB diapazonda xotiraga
ega. Kirish vaqti xotira so'rovi sodir bo'lgan payt (ma'lumotni o'qish yoki yozish uchun) va ma'lumot o'qilgan yoki yozilgan vaqt orasidagi vaqt oralig'i sifatida belgilanadi. Zamonaviy xotira mikrosxemalari uchun bu qiymatning tipik qiymati 4 * 10 -8 s0,5 * 10 -8 s.

Nazorat savollari:

1. 
   Qo’shimcha qurilmalar?
   
2. 
   Asosiy qurilmalar?
   
3. 
   Markaziy ishlov berish birligi?
   

3. MAVZU: TIZIM PLATA QURILMASI

Reja:

1. 
   Tizimli plata
   
2. 
   Tizimli plataning vazifalari
   
3. 
   P5GDC-V Deluxe tizimli platasi
   

Ona yoki tizimiy plata − stol kompyutermi, notbukmi yoki qurilgan tizim bo‘lishidan qat’iy nazar har qanday kompyuterni yaratish uchun zarur bo‘lgan poydevordir. Aynan Tizimli plata o‘z mohiyati va vazifasiga ko‘ra, bir-biridan farqlanuvchi protsessor, operativ xotira, kengaytirish platasi va mavjud bo‘lgan har qanday to‘plovchilardan iborat qismlarni birlashtiradi. Aynan ona plata tufayli kompyuterga chekkadagi uskunalarni ham ulash mumkin. Holbuki, hatto agar tizimli mantiq to‘plami (chipset) turli shinalar va interfeyslarni qo‘llab-quvvatlasa ham odatdagi oddiy mikrosxemaga, masalan, printerni to‘g‘ridan-to‘g‘ri ulash biror odamning qo‘lidan kelishi qiyin.

Hozirgi zamon Tizimli platasi nima degani? Tizimli plata − bu hisoblash mashinasidagi eng assosiy va katta chop etish platasidir. Chop etish platasi tayyorlanish murakkabligi bo‘yicha, Tizimli platalar faqat eng o‘ta zamonaviy grafik tezlatgichlardan qo-lishadilar, xolos. Tipik ona plata 4-6 qatlamli tekstolit bosma plata bazasida qurilgan. Ayrim videokartalar 8 va hatto 10 qatlamli bosma plata asosida quriladi. Ko‘p qatlamli platalarni standart o‘lchamlarni saqlashda ishlatish turli xil elektr zanjirlarini ularning bir-biriga o‘zaro ta’siri eng kam bo‘lishini ta’minlab, ajratishga yordam beradi. Plataning eng ichkarisida joylashgan qatlamlar bo‘ylab, tok zanjirli va yerga ulash simlari orqali tarqatiladi, boshqalari, jumladan, ustki va pastki qatlamlarda esa signal zanjirlari yoyiladi.
Tizimli plataning ikkita sof elektrik parametrlariga to‘xtalamiz. Mikrosxemalar qat’iy belgilangan rejimlarda ishlashga mo‘ljallan-ganidan ularning ishonchli va uzoq muddat ishlashini ta’minlash uchun sifatli tok berilishi kerak. Bunda Tizimli plata ulangan quvvat bloki sezilarli rol o‘ynaydi, lekin turli tarqibiy qismlarda turli xildagi quvvat kerak. Shunisi ham borki, ayrim qismlarning energiya quvvati, masalan, protsessorniki doimiy emas. Bu omillarning hammasi qo‘shimcha "ayyorliklarga" borishga majbur qiladi. Turli qismlarga zarur kuchlanishni uzatish uchun hamma zamonaviy ona palatalarda kuchlanishni mo‘tadillashtiruvchi stabilizator ishlatiladi.
Ko‘pchilik hollarda u bevosita plataning o‘ziga o‘rnatiladi, lekin shunday ham bo‘ladiki, u uncha katta bo‘lmagan plata shaklida ishlanib, zarur darajada sovitilishi uchun iste’mol blokiga bevosita yaqinlikda joylashtiriladi. Kuchlanish stabilizatori qaysi kontaktlarga yuklama berilayotgani, boshqacha qilib aytganda, qaysi ulanish nuqtasiga u yoki bu uskuna, yoki plataning elementi ulanganiga qarab, avtomatik rejimda ishlaydi. Zamonaviy platalar tez-tez qo‘llab turadigan protsessorni ishga tushirish funksiyasi kuchlanishni qo‘l yordamida tartibga solishdan (tabiiyki, oqilona chegaralarda) foydalanadi. Bu foydalanuvchi uchun BIOS orqali ixtisoslashtirilgan
utilita vositasida amalga oshiriladi.
Ko‘pchilik butlovchi qismlar uchun halokatli bo‘lgan kuchlanishning sakrashlari bilan zaryadlarni o‘ziga to‘plash va keyin bir tekisda tarqatib berishga qodir kondensatorlar kurashadi deb da’vat etilgandir. Shuning uchun ham Tizimli platalarda ayniqsa, yuklamaga qarab elektr iste’mol qilishi keskin sakrab turadigan markaziy prosessor atrofida kondensatorlar-ning ko‘pligi tasodifiy emas. Aytganday, vaqt o‘tishi bilan Tizimli plata faoliyati ishonchliligining pasayishi aynan kondensatorlar bilan bog‘liq: ularning qobig‘i boshqa komponentlarga qaraganda, xususan, yuqori darajadagi harorat ta’siri tufayli tezroq eskiradi.
Oqibatda, kondensatorlarning qobig‘i tushib ketadi va ular zarbani qabul qilib, ushlab turish va sxemadagi kuchla-nishni tenglashtirish qobiliyatlarini yo‘qotadilar, bu boshqa tarqibiy qismlarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi va, eng yomoni, ularni ishdan chiqaradi. Shuning uchun kompyuterlarni har 3 yilda yangilariga almashtirib turish tavsiyalari faqatgina marketing nuqtai nazardan "ma’naviy eskirganlik" fikr emas, balki juda asosli ob’ektiv sabablar xulosasidir.
Tizimli plataning bevosita vazifalariga o‘tamiz. Bu platada majburiy tartibda tizimli shina, protsessorning ulanish joyi, operativ xotiraning modullari uchun slotlar (xotira mikrosxemalarining bevosita plataga payvandlangan varianti ham bo‘lishiga yo‘l qo‘yiladi), kengaytirish slotlari, turli xil nazoratchilar, shuningdek, kirish va chiqish portlari joylashtiriladi. Ko‘rib turganimizdek, tizimli plata kompyuterning ham-ma tarqibiy qism yagona tizimga birlashtiradi. Bu tizimsiz ular bir-biri bilan bog‘lanmagan butlovchi qismlarning oddiy to‘plami bo‘lib qolar edi.
Rasmda Tayvanning taniqli ASUS kompaniyasi ishlab chiqargan P5GDC-V Deluxe zamonaviy tipik Tizimli plata aks ettirilgan. Intel tizimli mantiq to‘plami asosidagi bu plata LGA 775 korpusirovkasidagi Intel Pentium - 4 protsessoriga mo‘l-jallangan va zamonaviy stol kompyuterlarida uchraydigan deyarli barcha texnologiyalarni qo‘llab-quvvatlaydi.

Bu modelning qisqa tavsifi:

• 
  Ichiga ("shimoliy ko‘prik") ICH6R ("Janubiy ko‘prik") grafik tezlatuvchi
  

o‘rnatilgan chipset -915G. Pentium - 4 yoki LGA 775 korpusirovkasidagi Celeron D protsessorlarni qo‘llab-quvvatlash.

• 
  4G baytgacha hajmli DDR va DDR2 533 operativ xotirani qo‘llab-quvvatlash.
  
• 
  PCI Express x16 va x1 shinasini qo‘llab-quvvatlash.
  
• 
  PCI shinasini qo‘llab-quvvatlash.
  
• 
  USB 2.0 va IEEE (Fire Wire) 1394 tezkor interfeyslarni qo‘llab-quvatlash.
  
• 
  IDE va Serial ATA nazoratchilari.
  
• 
  Gigabit tizim nazoratchisi.
  
• 
  8 kanalli (7.1) tovush nazoratchisi.
  
• 
  ATX form-faktori (o‘lchamlari 305x244 mm).
  

Bu tarqibiy qismlar plataning qayerida joylashganini ko‘rib chiqamiz. Ko‘zimiz darhol protsessorning ulanish joyiga tushadi. U bir vaqtning o‘zida chipni o‘rnatishda ehtiyotkorlikka ham chaqi-ruvchi sariq himoya qog‘ozi bilan yelimlab qo‘yilgan.
Chaproqda ASUS yozuvli og‘ir radiator joylashgan. Uning ostida, eng avvalo, protsessor va operativ xotira aloqasi uchun javob beruvchi "Shimoliy ko‘prik" 915 mikrosxemasi yashirilgan. Bundan tashqari, unga Intel Graphic Media Accelerator 900 grafik nazoratchisi o‘rnatilgan. Boshqacha qilib aytganda, bu plata asosida yig‘ilgan kompyuterning ishlashi uchun videokarta o‘rnatish talab qilinmaydi.
Shunisi ham borki, unga quvvati kattaroq grafik tezlatuvchi qo‘yishga hech narsa xalaqit qilmaydi.
Yanayam chaproqda va sal pastroqda Tizimli platalar oilasi-ning ASUS firma nomi bilan ataluvchi bitta og‘ir radiatori joylashgan. Bu radiator bilan kirish- chiqish tizimi uchun javob beruvchi va o‘z tarqibiga USB-2.0 nazoratchi, shuningdek, (bizning misolimizda) RAID – nazoratchi kiritgan "Janubiy ko‘prik" ISN6R yopilgan.

Protsessor uyasi va "Shimoliy ko‘prik"dan pastda ope-rativ xotira uchun slotlar joylashgan. Biz ko‘rib chiqayotgan plata shunisi bilan farqlanadiki, unda DDR xotirasining odatdagi modullaridek, boshqa va ancha qimmatroq, ammo potensial jihatdan ancha unumdorroq DDR2 xotirasining ham modullaridan foydalanish mumkin. Ko‘rib turganimizdek, slotlar oltita va ular ranglar bilan juftliklarga ajratilgan. Bu plata ikki kanalli rejimda ishlatiluvchi operativ xotiraga mo‘ljallanganini bildiradi.

Nazorat savollari:

1. 
   Tizimli plataning bevosita vazifalariga?
   
2. 
   Ona yoki tizimiy plata?
   

4.