Pdf-xchange 0 Examples

Адабиётлар рўйхати: 
1.
Мирхамидов Д.Х., Ерматов И.Т. Компютерда лойихалаш. ТАКИ. 
2007.

---

11 
ASP TEXNOLOGIYASI HAQIDA 
Xashimov A. 
TATU Farg’ona filiali, email: [e-mail] 
ASP (ingl. Active Server Pages — «serverning aktiv sahifalari») — World 
Wide Web uchun oson ilovalar yaratishga yordam beradigan, Microsoft 
tomonidan yaratilgan texnologiya. ASP Windows NT turkumidagi operatsion 
sistemasining tarkibiga kiruvchi IIS veb serveri orqali ishlaydi. ASP dasturlash 
tili hisoblanadi. 
ASP Microsoft firmasi tomonidan 1996 yili ommaga taqdim qilingan 
Hozirgi kunda uning 3 ta versiyasi foydalanilmoqda. 
ASP (Active Server Pages) ASP-ma’lumotlar bazalari tashkil etish va ular 
bilan ishlash vazifalarini bajarishda juda moslashuvchan, qulay vositadir. ASP 
vositalari server tomonida ishlaydi va HTML-kod va ssenariylar kabi foyllarni 
qayta ishlaydi. ASP texnologiyasi VBScript, Java va JavaScript tillarini qo‘llab 
quvvatlaydi. ASP-kod ixtiyoriy HTML-xujjatdan, shu bilan birga boshqa ASP-
xujjatdan chavirilishi mumkin. ASP-kod joylashtirilgan Web-sahifalar fayllari 
kengaytmasi .asp bo‘ladi. ASP texnologiya Windows NT va Microsoft IIS Web-
serveriga mo‘ljallangan hisoblanib, imkoniyatlari va samaradorligi yuqori 
bo‘lganligi bois ko‘pgina kompaniyalar o‘z vositalariga ASP ni qo‘llab 
quvvatlash imkoniyatlarini kiritmoqdalar. ASP-vositalarini ishlab chiqish 
bo‘yicha yirik kompaniya Chillsoft Lider sredi nezavisimыx proizvoditeley ASP-
sredstv – kompaniya Chillsoft UNIX ning bir qancha turi va turli Web-serverlardi 
ASP ni qo‘llash imkoniyatini kiritgan. Ko‘pgina HTML- muxarrirlar, masalan 
Adobe GoLive ham ASP ni qo‘llab quvvatlaydi. ASP texnologiyasi bir nechta 
qulayliklarni o‘zida jamlagan: HTML-xujjatni dinamik generatsilaydi, formalarni 
qo‘llab quvvatlaydi, ma’lumotlar bazasiga ruxsatni tashkil etadi va u bilan ishlay 
oladi. ASP – dasturlash tili ham, ilova ham emas, u interaktiv Web-sahifa hosil 
qilish texnologiyasi. 
ASP — microsoft mahsuloti. C#, SQLServer bilan yaxshi chiqisha oladi. 
Qo‘llab quvvatlaydigan xostinglar soni kamroq, chunki xosting Windows 
tizimida bo‘lishi kerak. Asosiy xostinglar esa Linux tizimida qilinadi. 
Shunga qaramasdan hozirgi kunda windows serverlari ham oshib 
bormoqda. ASP bir qatning o’zida ham server uchun dasturlarni tuzish va web 
sahifalarni yaratishimiz mumkun. ASP VISUAL STUDIO muhitida dasturlarni 
yozishimiz mumkun. ASP texnologiyasida tuzilgan dasturlar c# va visual basic 
dan foydalanib tuziladi. 
ASP usulida kod yozish quyidagicha: 
VisualStudio muhitida ASP tehnalogiyasida ishlovchi web sahifani yaratish 
jarayoni quyidagicha bo’ladi.
ASP texnologiyasida serverlar uchun boshqaruv dasturlarini ham 
yaratishimiz mumkun. 

---

12 
ASP texnologiyasida yaratilgan daturlarni faqat windowsning server 
versiyalari ishlata olishadi.
ASP texnologiyasi SQL bazalari bilan ishlashga mo’ljallangan qator 
klasslarga ega bo’lib, ushbhu klasslar PHP dasturlash tilida foydalaniladigan 
mysql_xxxx kabi buyruqlardan ko’ra effektivroq hisoblanadi. Shuning hisobiga 
uning ishlab chiqaruvchanligi PHP dasturlash tiliga nisbatan yuqoriroq.