Payvandlash jihozlari

rasm. Diametri 400 mm gacha bo‘lgan quvurlarning burilmay-
digan birikma yuzalarini payvandlashda chok qavatlarini yotqizish
sxemasi (raqamlar bilan hududlarni qavatlar bo‘yicha payvandlash
tartibi, strelkalar bilan payvandlash yo‘nalishi ko‘rsatilgan).

Ikkinchi qatlamni payvandlash rejimi birinchi qatlamnikidek. Ikkinchi qatlamni payvandlashda elektrod bir qirraning chetidan ikkinchi qirraning chetiga qarab, ko‘ndalangiga tebranib turishi lozim.
Payvandlashda har qaysi qatlamning sirti botiq (13.13-rasm, a) yoki biroz qavariq bo‘lishi mumkin. Chokning haddan tash- qari qavariq bo‘lishi, ayniqsa, tepa holatda payvandlashda (13.13- rasm, d) payvandlanmay qolishlikka sabab bo‘lishi mumkin.

11. 
    rasm. O‘zak chokning sirti:
    

a — botiq; b — biroz qavariq; d — juda qavariq (strelkalar bilan payvand-
lanmay qolishi ehtimoli bo‘lgan joylar ko‘rsatilgan).
Payvandlash zonasini oxirgi qatlamni yotqizish yo‘nalishida kuzatib turishni osonlashtirish uchun oxirgidan oldingi qatlam qirralar atrofida shunday yotqiziladiki, uning sirti payvandlana- digan qirralardan 1—1,5 mm past bo‘ladi (13.14-rasm).

11. 
    rasm. Ishlangan qirralarni to‘ldirish sxemasi.
    

Oxirgi qatlam qirralarga nisbatan 2—3 mm qalinroq, eni esa qirralarning ishlangan eniga qaraganda 2—3 mm ortiq qilina- di. U eritib yopishtirilgan metaldan asosiy metalga ravon o‘tgan bo‘lishi kerak.
Gorizontal tutashma joylarni payvandlash. Quvurlarning gori- zontal tutashmalarini yig‘ishda pastki quvurning qirrasini bata- mom olib tashlashning hojati yo‘q, faqat uni 10—15° burchakka ochilsa bas, bu sifatga ta’sir qilmagan holda payvandlash jarayonini yaxshilaydi (13.15-rasm, a). Muhim bo‘lmagan quvur uzatmalarni yig‘ishda pastki quvurda faska mutlaqo olinmaydi (13.15-rasm, b).

13.15-rasm. Mas’uliyatli (a) va mas’uliyatsiz (b) quvur uzatmalar- ning gorizontal birikma yuzalarining qirralarini ishlash va payvandlash sxemasi (d); raqamlar bilan qatlamlarni yotqizish tartibi ko‘rsatilgan.

Gorizontal tutashadigan joylarni payvandlashning eng yaxshi usuli kichik kesimli alohida valiklar bilan payvandlashdir. Bi- rinchi valik chokning uchiga (13.15-rasm, d) diametri 4 mm li elektrodlar bilan (tok kuchi 160—190 A), ularni qaytma-ilgari- lama harakat qilib yotqiziladi, bunda tutashadigan joyning ich- karisida balandligi 1—1,5 mm li nozik valik hosil qilinishi shart. Birinchi valik (qatlam)dan keyin uning sirti tozalanadi. Ikkinchi valik birinchi valikni biroz qoplab turadigan qilib yotqiziladi, bunda elektrod qaytma-ilgarilama harakat qildiriladi va pastki qirraning chetidan yuqorigi qirraning chetiga qarab biroz tebratib turiladi. Payvandlash birinchi qatlam (valik) yo‘nalishida bajari- ladi. SO‘ngra tok 250—300 A gacha oshiriladi va uchinchi valik diametri 5 mm li elektrodlar bilan payvandlanadi, bu esa pay- vandlash unumini oshiradi. Uchinchi valik birinchi valik yo‘nali- shiga teskari yo‘nalishda yotqiziladi. U ikkinchi valik enining 70 foizini qoplab turishi kerak. To‘rtinchi valik ham shu yo‘nalishda yotqiziladi, lekin u uchinchi valik bilan yuqorigi qirra orasidagi chuqurlikka joylashtiriladi.
Quvurning tutashadigan joyini uch qatlamdan ortiq qatlam bi­lan payvandlashda, uchinchi qatlamdan boshlab, keyingi har qaysi qatlam oldingisiga qaraganda teskari yo‘nalishda bajariladi. Dia- metri 200 mm gacha bo‘lgan quvurlar yaxlit chok yotqizib, diametri 200 mm dan ortiqlari teskari-bosqichli usulda payvandlanadi.