Uchma-uch payvand birikma va uni hisoblash
Agar detallar bir tekislikda joylashgan bo’lsa, ularning uchlari bir-biriga uchma-uch
payvandlanadi. Bunday payvand birikma uchma-uch birikma, hosil bo’lgan payvand chok esa
uchma-uch chok deb ataladi.
Shu usulda hosil qilingan payvand birikma pishiq-puxta, oddiy va tebranishli yuklamalar
ta’siri ostida bo’lgan tuzilmalarda ko’proq qo’llanishi tavsiya etiladi. Biriktiriladigan
detallarning qalinligi bo’yicha uchma-uch chokli payvand birikmalarning rasmi 7.1-rasmda
tasvyrlangan.
6.1-rasm. Uchma-uch payvand chokli birikma
Bu rasmda keltirilgan ma’lumotlar dastaki usulda (ya’ni qo’lda bajarilgan) biriktirilgan
detallar uchun xos. Avtomatik usulda hosil qilinadigan payvand birikmalarda detallarning
qalinligi birmuncha katta, kertish burchaklari esa kichikroq olinishi maqsadga muvofiq sanaladi.
Payvand chokning sifati asosiy detal bilan hosil qilingan chokning bir jinsli chiqishiga,
chok zichligining uning barcha nuqtalarida deyarli bir xil bo’lishiga, to’gri tanlangan texnologik
jarayonning mukammal bajarilishiga bog’likdir.
Payvand choklarni mustahkamlikka hisoblashda hosil qilingan payvand chokning
ko’ndalang kesim yuzasiga ta’sir qiladigan kuchlanish qiymati uning hamma nuqtalariga bir
xilda ta’sir ko’rsatadi deb olinadi. Odatda, uchma-uch birikmaga cho’zuvchi yoki siquvchi
kuchlanish ta’sir etadi. Mustahkamlikka hisoblash sharti esa quyidagi tusdadir:
(7.1)
bu yerda: σ -cho’zuvchi yoki siquvchi kuchlanish, MPa; Ғ-chokka ta’sir etuvchi kuch, N; ℓ -
chokning uzunligi, mm; σ –detallning payvandlanadigan qismi qalinligi, mm; [σ ′]- chok
materiali uchui ruxsat etilgan kuchlanish, MPa. Chok materiali uchun ruxsat etilgan
kuchlanishning qiymati payvandlash usuli va payvand elektrodiga bog’liq ravishda 6.1-jadvalga
mos holda olinishi mumkin.
7.1-jadval
Кam uglerodli va kam legirlangan po’latdan tayyorlangan payvand birikmalar uchun ruxsat
etilgan kuchlanishlar
Кuchlanganlik
holati
Chok
turi
Payvand usuli
Ruxsat etilgan
kuchlanish
Cho’zilish, siqilish
[σ′]
ch
Uchma-
uch
Flyus ostida, SO
2
muhitida avtomatik va
yarim avtomatik elektr-yoy usuli. Dastaki
elektr-yoy Э 42 A, Э 46 A, Э 50 A
elektrodlari bilan kontaktlab, elektron-
nur, diffuziyali
[σ′]
ch
Кesilish
[τ]
k
Burchak
Uchma-
uch
Flyus ostida, SO
2
muhitida avtomatik va
yarim avtomatik elektr-yoy usuli
Elektr-yoy dastaki
0,8 [σ]
ch
0,65 [σ]
ch
0,6 [σ]
ch
Burchak
Mabodo, zarurat yuzasidan uchma-uch chokning mustahkamligani oshirish shart bo’lib
qolsa, bu holda og’ma chokli uchma-uch birikmadan foydalanish (7.2-rasm), yoki detal
qalinligini oshirish mumkin.
7.2-rasm. Og’ma chokli uchma-uch birikma
7.1-jadvaldagi [σ]
ch
-birikayotgan detal materiali uchun ruxsat etilgan cho’zuvchi
kuchlanish.
Uning qiymati, masalan po’lat St2 uchun 140, StZ uchun esa 160 MPa dir. Agarda, ikki
xil, St2 va StZ materialli detallar o’zaro payvand yordamida biriktirilsa, [σ]
ch
ning qiymati
kichigi bo’yicha payvand birikma mustahkamligi tekshiriladi.
O’zgaruvchan yuklamali hollarda 7.1-jadval bo’yicha aniqlangan ruxsat etilgan
kuchlanishlar √ koeffisientga ko’paytirish orqali kamaytiriladi:
(7.2)
bu yerda: R-siklning assimetriya koeffisienti;
К
σ
-kuchlanishlar jamlanishining effektiv koeffisienti.
Burchak ro’para choklarida: dastaki payvandda К
σ
=2,3-3,2; avtomat payvandsa К
σ
=
1,7...2,4 Yonbosh choklarda К
σ
= 3,5...4,5;
Uglerodli po’latlarni dastaki uchma-uch payvandlashda К
σ
=1,2 2.2-formulaning
mahrajidagi yuqori amal belgilari sikllarning o’rtacha kuchlanishi σ
t
≥ 0, quyi amal belgalari esa
σ
t
≤ 0, bo’lganda qabul qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |