Payariq tumani

---

Payariq tumani

Payariq tumani - Oʻzbekiston Respublikasi Samarqand viloyatidagi tuman. 1926 yil 29

sentabrda tashkil etilgan (markazi Chelak qishlogʻi boʻlgan). 1953 yil Payariq tumanining bir

qismidan Narimonov tumani tuzilgan. 1959 yilda Narimonov tumani Payariq tumaniga qoʻshilgan

(markazi Narimonov qishlogʻi). 1991 yilda Payariq tumanidan Chelak tumani ajralib chiqqan. 2001

yilda yana Payariq tumani bilan Chelak tumanlari birlashtirilib, ular negizida Payariq tumani

tashkil qilindi (markazi Payariqsh.). Payariq tumani oʻrtacha 610 m balandlikda. Shim.-gʻarbdan

viloyatning Qoʻshrabot, gʻarbdan Ishtixon, jan.dan Oqdaryo va Jomboy tumanlari, shim.dan

Jizzax viloyatining Forish, shim.-sharqdan Gʻallaorol tumanlari bilan chegaradosh. Maydoni 1,29

ming km². Axrlisi 182,9 ming kishi (2003). Tumanda 2 shahar (Payariq, Chelak), 6 qishloq

fuqarolari yigʻini (Guliston, Koʻkdala, Koʻltoʻsin, Sanoat, Choshtepa, Qorasuv) bor. Tuman markazi

— Payariq shahri

---

Tabiati. Tuman hududi Nurota togʻ tizmalarining jan.da joylashgan. Relyefi shim.da togʻlar, adirlar,

togʻ oraligʻi botiqlari, jan. qismi tekislikdan iborat. Tuproqlari, asosan, och boʻz tuproq, togʻ

etaklarida toʻq boʻz tuproq, jigarrang va qoʻngʻir togʻ-oʻrmon tuproqlari.

Yovvoyi oʻsimliklardan shuvoqshoʻra aralash efemerlar, bugʻdoyiq va togʻchalachoʻl oʻsimliklari

oʻsadi. Yovvoyi hayvonlardan boʻri, tulki, chiyaboʻri, quyon, jayran, jayra, gekkon kaltakesagi,

toshbaqa, sariq ilon, echkemar, koʻrsichqon, tipratikan, kalamush, qushlardan soʻfitoʻrgʻay,

chumchuq, chugʻurchiq, zargʻaldoq va boshqa uchraydi. Iqlimi keskin kontinental. Yillik oʻrtacha

temperatura 13,4°, yanvarning oʻrtacha temperaturasi — 1,2°, iyulniki 27°. Eng yuqori

temperatura 45°, eng past temperatura —28°. Vegetatsiya davri 196 kun. Yillik oʻrtacha yogʻin

312 mm, asosan, qishda va bahorda yogʻadi. Togʻlardan oqib tushadigan mayda soylar bahor

oylarida Sagʻanoqsoyga borib quyiladi. Jan. tekislik qismidan Zarafshon daryosining irmoqlari —

Qorasuv va boshqa mayda soylar oqib oʻtadi. Ekinlarni sugʻorishda Zarafshon va boshqa daryo

hamda soylardan foydalaniladi.

Aholisi, asosan, oʻzbeklar, shuningdek, turkman, qozoq, tojik, rus, tatar va boshqa millat vakillari

ham yashaydi. Aholining oʻrtacha zichligi 1 km²ga 142 kishi.