Патологик

10.5. ЯЛЛИҒЛАНИШНИНГ ПАТОГЕНЕЗИ. 
 
Яллиғланиш - типик патологик жараён сифатида аутохтомлик, яъни 
бошландими, демак ҳамма даврлари орқали ўтиб охирига етиш хусусиятига 
эга. Яллиғланиш шикастловчи омилни қанча муддат таъсир килганлигига 
қарамай, фақат маҳаллий реакция бўлиб қолмай, балки у бутун организмнинг 
реакциясини хам ифодалайди. Яллиғланиш ўзига хос ички қонуниятлар 
асосида поғонали, яъни олдинги давр кейингисини келтириб чикариш 
асосларида ривожланади. 
Яллиғланиш реакцияси бир-бирига боғлиқ, бир неча таркибий 
кисмларидан иборат: 
а) Альтерация - тўқима ва уни ташкил қилган ҳужайраларнинг 
шикастланиши;. 
б) биологик фаол моддаларни (яллиғланишни медиаторлари деб 
номланган) ажралиб чиқишидир; бу яллиғланишни жунашиб кетишини 
механизми ҳисобланиб, у томирлар реакциясига - яллиғланган тўқимада қон 
айланишини бузилиши ва микроциркуляциянинг ўзгаришига сабаб бўлади; 
шунингдек томирлар ўтказувчанлигини ошиши билан боғлиқ бўлган 
экссудация ва эмиграция келиб чиқади. в) ҳужайраларни кўпайиши 
(пролиферация) - бу тўқима дефектини кайтадан тикланиши, яллиғланишни 
репаратив давридир. 
Яллиғланишнинг бу даврлари - таркибий қисмлари, бирини ўрнини 
иккинчиси 
алмаштирадиган 
жараёнлар 
эмас. 
Балки, яллиғланиш 
реакциясининг давомида улар биргаликда намоён бўладилар. Аммо, ҳамма 
вақт яллиғланиш реакцияси асосан бирламчи альтерация билан бошланади, 
пролифератив жараёнлар эса яллиғланишнинг кейинги даврларида энг юқори 
ривожга етади. 
Шуларни эътиборга олиб яллиғланишни патогенезини шартли 
равишда кетма-кет келадиган, ёғкин клиник-морфологик ифодаланувчи, 
ўзаро боғлик уч қисмга яжратиш мумкин. Булар: альтерация ва шу билан 
биргаликда медиаторларни ажралиши; томирлар реакцияси (экссудация ва 
эмиграция билан биргаликда) ва ниҳоят пролиферациалардан иборат.