Патентшунослик, лицензиялаш ва

 
Назорат саволлари 
 
 1. 
Қандай ҳолатларда ихтирога хуқуқий ҳимоя берилмайди? 
 
2. Қандай фойдали молелларга хуқуқий ҳимоя берилмайди? 
 
3. Қандай ҳолатларда саноат намунасига хуқуқий ҳимоя 
берилмайди? 
4. Товар белгиси ва хизмат белгиси қайси ҳолатларда 
хуқуқий ҳимояланмайди? 
5. Солиштириш таҳлили тўғрисида нималар тушунилади? 
6. Техник ишланманинг янги натижа олиш курсаткичлари 
деганда нималарни тушунасиз? 
7. 
Мураккаб техник ечимни ҳал қилиш усуллари нималардан 
иборат?

---

36 
VI.
ИХТИРОНИ АНИҚЛАШ УСУЛЛАРИ
 
 
Режа 
 
1. Ихтирони аниқлаш зарурияти 
2. Ихтирони аниқлаш манбалари 

3. Ихтирони аниқлаш муддати ва боскичлари 
 
4. Техник ишланмаларда ихтирони аниқлаш услубияти 
 
5. Техник ишланмаларда ихтирони аниқлаш кетма
кетлиги 
Таянч иборалар: ихтирони аниқлаш, ихтирони аниқлаш 
манбалари, муддати ва босқичлари, техник топшириқ, техник 
лойиҳа, тажриба нусхаси, патент булинмалари, аналоглар. 
 
6.1.Ихтироларни аниқлаш
 
Давлатимизнинг техник тарраққиёти куп
жиҳатдан 
ихтирочилик фаолиятини ташкиллаштириш, такомиллаштириш 
бўлиб ўнинг асосий ишларидан биттаси ижодий таклифларни 
излаш, аниқлаш ва руёбга чиқаришдир. Янги технология ва 
машиналарнинг пайдо бўлиши биринчи навбатда ихтирочиларга 
боғлик бу давлатнинг долзарб масалаларига киради ва бунга 
маъсул этиб корхона, ташкилот раҳбари тайинланган.
Ихтирони аниқлаш 
– 
бу кўп
миқдордаги конструкторлик 
ҳужжатлар, лойиҳа ечимлари, илмий тадқиқот
ишлар ва бошқа 
манбалар ичидан ижобий самара берадиган, дунёвий янгилиги 
мавжуд, бошқалардан тубдан фарқ
қиладиган
техник ечимларни 
топишдир.
Ихтиро объектларини ўз вақтида аниқлаш бу биринчидан 
давлат мавкеини мустаҳкамлаш, иккинчидан ўз вақтида 
ҳужжатлаштирилган ихтиро чет давлатдаги мутахассисларга
ушбу янгилик бўйича ихтиро яратиш имкониятини бермайди ва 
учинчидан
, 
ҳар бир
аниқланган ва патент олинган ихтиро 
мамлакатимизнинг ихтиро фондини бойитади ва тўртинчидан 
бунинг мамлакатда ихтирони аниқламасдан туриб уни чет 
давлатда ҳимоялаб бўлмайди. Бу борада хориж мамлакатларда 
бизнинг ихтироларимизни
патентлаш, лицензияларни сотиш катта 
иқтисодий самара беради.

---

37 
Шунинг учун ривожланган хориж мамлакатларда ишлаб 
чиқаришдаги инженер 
– 
техник ходимларнинг асосий кўрсаткичи 
сифатида ихтиролар яратиш ҳисобланади. Масалан Германияда ҳар 
бир лойиҳачи уч йилда 1 та ихтирога патент олади, ёки 1000 та 
лойиҳачи бир йилда 300 та ихтирога
патент олади. Бу кўрсаткич 
Францияда 
– 
150 та, Англияда 
– 
115 та. Шунинг билан бирга айтиш 
керак, бизнинг давлатимизда айрим раҳбарлар бу масалага жиддий 
қарашмайди, ихтиро, кашфиётларга патент олиш ишлари бу 
муаллифнинг шахсий иши деб ҳисоблайди. Кўп
ҳолларда бу 
ихтирочининг моддий, ташкилий тарафлардан қўлидан келмайди.