37
6–Mashg’ulot
O’zgaruvchilarning massiv ko’rinishi.
Maqsad: Paskal tilida O’zgaruvchilarning satriy tiplari yozilishi va ularning
qo’llanishini o’rganish, ushbu amallarni bajarish bo’yicha ko’nikma hosil
qilish.
Nazariy material:
Turbo
paskal tilida
const
operatori yordamida faqat o’zgarmas qiymatlarni
berish bilan cheklanish shart emas. Bu
operator yordamida belgilarni, so’zlarni va
yacheykalarning manzillarini ham e’lon qilish mumkin, masalan,
Const
Sc=‘$’; {o’zgarmas belgi}
Hc=‘Enter’;{o’zgarmas so’z}
Add=Buxoro;{o’zgarmas manzil}
Ok=true;{mantiqiy o’zgarmas}
Turbo paskal tilida o’zgarmaslarni e’lon qilish paytida ixtiyoriy
arifmetik,
mantiqiy va solishtirish amallarini ham bajarish mumkin. Bundan tashqari
ishlatilayotgan ifodalarda elementar funksiyalar ham qatnashishi mumkin:
Const
Min=0;
Max=500;
Interval=max–min+l;
Key=chr(27);
FIag=ptr($0000,$OOfO);
Dasturda hisoblash jarayoni boshlangan paytda xotira
yacheykalarida oldingi
hisoblardan hosil bo’lgan qiymatlar bo’lishi mumkin. Bu qiymatlar ishlatilayotgan
o’zgaruvchilarda hosil bo’lishi mumkin. Bunday hollardan ig’ bo’lish
maqsadida
Const
operatorida quyidagicha o’zgartirish kiritiladi:
Const
R:
Real
=1.523;
I:
integer = –10;
Done: Boolean = true;
Bu o’zgartirish natijasida ishlatilayotgan o’zgarmaslar kerakli boshlang’ich
qiymatga ega bo’lgan murakkab o’zgaruvchilarga aylanib qoladi. Umuman olganda
murakkab o’zgaruvchilar yordamida bitta identifikator
yordamida bir necha
o’zgaruvchilarni e’lon qilish mumkin. O’zgaruvchilarning bunday ko’rinishlariga
massivlar
deb nom beriladi. Masalan, ko’pincha
{
}
;
,...,
,
,
3
2
1
n
b
b
b
b
b
=
kabi vektor va matritsalar bilan ish ko’riladi. Yuqorida keltirilgan
o’zgaruvchilarda a,
b
identifikatorlari yordamida matritsa
yoki vektor elementlari
berilishi zarur bo’ladi. Bu vazifani bajarish uchun TURBO Paskal tilida massiv
tushunchasi kiritiladi. Masalan, yuqoridagi o’zgaruvchilar quyidagicha e’lon qilinadi:
Const
n=25;
Var
b: array[ 1..n] of real;
a: array [ 1..n, l..n] of real;
38
Massivlarni e’lon qilish jarayonida ko’rinib
turibdiki, bir xil yozuvlar
qaytarilishi uchramoqda. Bu qiyinchiliklardan ig’ bo’lish
maqsadida Paskal tilida
o’zgaruvchilarning turi degan tushuncha kiritiladi:
Type
Vec=array[l..n] of real;
Mat=array[l..n,l..m] of char;
Var
a,b: vec;
x,y,z:mat;
O’zgaruvchilarning turi yordamida foydalanuvchi o’zi ham mustaqil ravishda
yangi o’zgaruvchilar turini kiritishi mumkin.
Massivli hisoblash jarayonlarini dasturlashga oid misol keltiramiz.
1– Misol.
÷
÷
÷
ø
ö
ç
ç
ç
è
æ
=
4
3
2
5
2
3
1
3
4
A
berilgan bo’lsa,
÷
÷
÷
ø
ö
ç
ç
ç
è
æ
=
3
2
1
b
b
b
B
ni aniqlang.
Bu yerda
.
3
,
2
,
1
,
3
1
,
=
=
å
=
i
A
b
j
j
i
i
dasturi:
type
Do'stlaringiz bilan baham: