Samardand davlat universiteti

 

Dekorativ-amaliy san‟at to‟garagi. 

Dekorativ-amaliy san‘at to‘garagida o‘quvchilarga naqqoshlik, kulolchilik, 

ganch  va  yog‘och  o‘ymakorligi,  misgarlik,  badiiy  kashtachilik  kabi  hunarlar 

o‘rgatiladi.  Bunday  to‘garaklarga  maxsus  ma‘lumotga  ega  bo‘lgan  o‘qituvchilar 

rahbarlik qiladi. To‘garaklarda o‘quvchilarga o‘zbek, rus, chet el dekorativ san‘ati 

elementlari  va  ularni  amalda  qo‘llash  yo‘llari  o‘rgatiladi;  ular  xalq  dekarativ-

amaliy san‘atida ganch, suyak, yog‘och o‘ymakorligi, naqsh chizish, me‘morchilik 

asoslari  namunalari  bilan  tanishtirib  turiladi.  Shuningdek,  to‘garak  a‘zolari  dastur 

hajmida  rasm,  rangtasvir  bilan  shug‘ullanadilar.  Tasviriy  san‘at  asarlari  bilan 

tanishadilar.  Kasb-hunarga  doir  mashg‘ulotlarda  o‘quvchilar  daraxtlarga  naqsh 

soladilar,  barg  va  gullardan  naqshlar  tuzadilar,  o‘simlik,  hayvon  va  boshqa 

narsalarning tasvirini naqsh bilan ishlaydilar. 

To‘garak  a‘zolarining  uy  ishlarini  muntazam  kuzatib  boorish  sinfdan 

tashqari  ishlarning  muhim  shartlaridan  biridir.  Talabalarning  amaliy  san‘at 

sohasida  uyda  mustaqil  ishlagan  ishlarini  nazorat  qilib  turish  va  tegishli 

maslahatlar berish ularning to‘garakdagi faoliyatlariga katta yordam beradi. 

 

---

75 

 

           Pedagogika fanlari doktori, professor S.S.Bulatovning «O‘zbek xalq amaliy 

bezak san‘ati» nomli kitobining amaliy san‘at turlari bo‘yicha ilmiy asosda batafsil 

bayon etilgan.  

 

Samarqand  qurilish  va  milliy  hunarmandchilik  kasb-hunar  kolleji 

talabalariga  amaliy  san‘at  turlaridan  so‘rovnoma  o‘tkazdik.  Uning  natijasi 

quyidagicha bo‘ldi.                                                                

                                                                                                                    1-jadval 

Talabalarlarning aniqlovchi so‘rovnomaga berilgan javoblari haqida. 

Darajalar 

Tairiba-sinov guruhlar. 100 talaba 

Nazorat guruhlari. 100 talaba 

Tajriba-sinovning 

boshlanishida 

Tajriba-

sinovning oxirida 

Tajriba-sinovning 

boshlanishida 

Tajriba-

sinovning oxirida 

Yuqori  

21 (21) 

31 (31) 

20 (20) 

26 (26) 

O‘rta  

41 (41) 

42 (42) 

54 (54) 

41 (41) 

Past 

38 (38) 

27 (27) 

26 (26) 

33 (33) 

 

100 (100%) 

100 (100%) 

100 (100%) 

100 (100%) 

 

 

O‘tkazilgan  tadqiqotimizning  natijalarini  tahlil  qilar  ekanmiz  shunday 

natijalar  olindi.  talabalarning  amaliy  san‘at  turlari  rivojlanishi,  o‘sishi  tajriba 

qilingan  guruhda  yuqori  ko‘rsatkichlar  31%  ni,  nazorat  guruhlaridagi  bu 

ko‘rsatkich 26%ni tashkil qilganini ko‘rdik. O‘z-o‘zini ko‘rinib turibdiki farqi bir-

biridan  5%  tashkil  etmoqda.  Bu  biz  taklif  qilgan  metodikaning  to‘g‘ri  ekanligini 

ko‘rsatib  turibdi.  Huddi  shunday  qaraydigan  bo‘lsak  o‘rtacha  ko‘rsatkichlar  ham 

ancha farqlanganini ko‘rish mumkin bo‘ldi. Past ko‘rsatkichlar  esa yuqori va o‘rta 

ko‘rsatkichlar  hisobiga  nazorat  guruhlarida  anchaga  oshgan.  Tarjiba-sinov 

guruhlarida  bu  ko‘rsatkichlar  sezilarli  darajada  kamayganligini  ko‘rdik.  Tajriba-

sinov  natijalaridan  olgan  ma‘lumotlarimiz  asosida  ishlarni  ijobiy  baholash  uchun 

imkoniyat paydo qildi. Bu amaliy sanatga oid mavzuda olib borilgan tajriba-sinov 

ishlarimiz natijasi yaxshi bo‘lganligini hamma ko‘rsatkichlarda ko‘rdik. 

 

 

 

---

76 

 

Badiiy  kulolchilik  ta‘limi  davlat  ta‘lim  standartidan  kelib  chiqqan  holda 

tuzilgan namunaviy va ishchi o‘quv rejalari asosida Samarqand Davlat arxitektura 

instituti,  arxitektura  fakulteti  ―Kasb  ta‘limi‖  tasviriy  san‘at  va  muhandislik 

grafikasi  ta‘lim  yo‘nalishi  talabalariga  ma‘ruza  va  amaliy  mashg‘ulotlar  o‘tkazib 

kelinmoqda.  Mashg‘ulotlarni  o‘z  sohasini  puxta  o‘zlashtirgan  malakali  rassom-

kulollar  Bahrom  Berdiyev  va  Husan  Mahammatovlar  yuqori  saviyada  olib 

borishmoqda.  Ma‘ruza  va  amaliy  mashg‘ulotlar  yuqorida  ta‘kidlangan  va  tajriba 

sinovdan o‘tgan dasturlar asosida olib boriladi.