Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

2. Хом ашё етказиб берувчилар 
корхонага унинг ўз мақсадларига 
эришмоғи учун ресурслар етказиб беради. Ресурсларнинг мавжудлиги ва 
нарҳи корхонанинг фаолиятига кучли таъсир кўрсатади ва стратегик 
вазифаларни ишлаб чиқишда ҳамда қисқа муддатли режаларни тайёрлашда 
ҳисобга олинади. 
3. Рақобатчилар 
истеъмолчиларга мазкур корхона ишлаб чиқарадиган 
товарларга ўхшаш товарлар етказиб беради ёки хизматлар кўрсатади. Рақобат 
корхонанинг эркинлигини чеклаб, унинг мақсадлари, тузилиши ва бошқарув 
усулларига таъсир кўрсатади. 
4. Техника ва технология ташқи 
муҳитнинг алоҳида омилига 
ажратилади, чунки фан-техника тараққиёти инсоният жамияти ва унинг 
ташкилотларининг 
ҳаракатлантирувчи 
кучларидан 
бирига 
айланга. 
Рақобатнинг мислсиз даражада бўлиши учун негиз яратади. 
5. Давлат
"ўйин қоидалари"ни – қонунларни белгилайди. Ташкилот ана 
шу каби қонунлар асосида ҳаракат қилади ва уларга риоя этилишини давлат 
кузатиб боради. Бу билан қонунлар ташкилот фаолиятининг барча 
томонларига таъсир кўрсатади.
6.
Кейинги 
вақтларда 
тобора 
кўпроқ 
корхоналар 
жамоат 
бирлашмалари ва гуруҳларнинг 
(экологлар, хотинқизлар ташкилотлари ва 
шу кабиларнинг) таъсирини ўзларида хис килмоқдалар, улар ҳозирги замон 
ижтимоий ва иқтисодий ҳаётининг доимий омилига айланиб бормоқдалар. 
4. Ресурсларни ва инсон ресурсларини бошқариш
Корхона ўз олдига қўйилган мақсадларни рўёбга чиқариш учун 
ресурслардан – профессорлар ва экспедиторлар меҳнатидан, лаборатория 
жиҳозлари ва металлга ишлов бериш станокларидан, прокат станларидан, 
нефть ва пахта хом ашёсидан, металл рудаси ва сувдан, пул воситаларидан 
фойдаланади.

---

11 
Фойдаланиладиган ресурслар қанчалик хилма-хил бўлмасин, улар 
анъанавий равишда учта асосий гуруҳта бўлинади:

натурал ёки табиий ресурслар; 

моддий ресурслар (капитал);

инсон ресурсларидан. 
Мисоллардан куриниб турибдики, ресурсларнинг ўзгариши аввало кор-
хона олдида турган мақсадлар билан белгиланади. Бироқ ишлаб чиқариш 
омиллари фақат бир-бирини тўлдириб қолмай, балки бир-бирини алмашти-
ради ҳам.
Моддий ва табиий ресурсларни бошқариш билан бир қаторда инсонлар-
ни бошқариш ҳар қандай корхона бошқаришнинг таркибий қисмидир. 
Бироқ ўзининг таърифларига кўра одамлар ташкилотлар фойдаланади-
ган ҳар қандай ресурслардан жиддий равишда фарқ қилади, бинобарин, 
бошқаришнинг алоҳида усулларини талаб этади. 
1. Биринчидан,
одамлар интеллектга (аклидрокка) эга бўлиб, уларнинг 
ташқи муҳитга (бошқаришга) реакцияси механик тарзда эмас, балки ҳиссий 
ўйланган, англаб етилган реакциядир, демак ташкилот билан ходим ўртаси-
даги ўзаро таъсир кўрсатиш жараёни икки томонламадир.