Fizika amaliyot darsidan

---

 
 
 
 
 
 
 
FIZIKA AMALIYOT DARSIDAN
2-MUSTAQIL ISH NAZORAT SAVOLLARI 
 
2-SEMESTR 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
SAMARQAND 2023 

---

 
De-Broyl to‘lqin
uzunligi zarrachani impulsiga bog‘liqdir. 
p
h


(1) 
Bu yerda 
h
- Plank doimiyligi. 
Agarda zarrachani mexanik energiyasi ma`lum bo‘lsa uni impulsini topish 
mumkin. Impulsni kinetik energiya bilan bog‘lanishi norelyativistik va relyativistik 
holatlar uchun har xil ko‘rinishdadir. 
Norelyativistik hol uchun
k
W
m
P
0
2

(2) 
bu yerda 
m
o
- zaryachaning tinch holatdagi massasi.
Relyativistik hol uchun
k
k
W
W
W
c
P
)
2
(
1
0


(3) 
(2) va (3) formulalarni nazarda tutib norelyativistik holat uchun:
k
W
m
h
0
2


(4) 
Relyativistik hol uchun
W
W
W
c
h
k
)
2
(
1
0



(5) 
Fotonning boshlang‘ich energiyasini aniqlash uchun Kompton formulasidan 
foydalanamiz.
2
sin
2
2
0




c
m
h





Kompton formulasidan foydalanib sochilgan fotonning energiyasini topamiz: 
)
cos
1
(
2








mc
h
 
 

---

 
 
1-nomer 
Mustaqil ish-2 
1.To’lqinning muhitda tarqalish tezligi 200 m/s. Qarama-qarshi faza bilan 
tebranayotgan ikkita yaqin nuqtalar orasidagi masofa 20 sm. Tebranish davrini 
hisoblang. 
2.Interferensiyalanuvchi ikki to’lqinning yo’llar farqi 
4
/
3

bo’lganda, to’lqin-
larning fazalari farqi qanday bo’ladi? 
3.
Rentgen nurlarining sochilishida kvantlardan biri erkin elektron bilan 
to‘qnashgandan so‘ng, boshlang‘ich yo‘nalishga nisbatan 

=60
о
burchakka og‘di 
va o‘z energiyasini yarmini elektronga uzatdi. To‘qnashuvdan so‘ng kvant impulsi 
aniqlansin. 
 
2-nomer 
Mustaqil ish-2 
1. Sirena 30 teshikka ega va 600 ayl/min bilan harakat qilmoqda. Serena 
chiqayotgan tovushning to’lqin uzunligi topilsin. Tovushning tarqalish tezligi 340 
m/s. 
2.
Ikkita o’zora interferensiyalanuvchi monoxramatik yorug’lik nurlarining 
yo’llar farqi λ/12 ga teng. tebranishlarning fazalar farqini toping.
3.
Energiyasi Е=15 MeV bo‘lgan foton erkin elektronda sochiladi. Sochilgan 
fotonning to‘lqin uzunligi

=16 nm. Sochilish burchagi aniqlansin. 
 
3-nomer 
Mustaqil ish-2 
1. Tovush tebranishlarining suvda tarqalish tezligi 1450 m/s, tebranish chastotasi 
esa 725 Gs ga teng.Qrama-qarshi faza bilan tebranayotgan bir to’g’ri chiziq ustida 
joylashgan ikki nuqta orasidagi masofa nimaga teng? 
2. Agar difraktsion panjaraning 1 mm masofasida 625 ta shtrix bo’lsa va birinchi 
tartibli maksimum 30° burchak ostida kuzatilayotgan bo’lsa, yorug’likning 
to’lqin uzunligini toping (mkm). 
3.
Energiyasi Е=0.51 MeV bo‘lgan foton erkin elektronda Kompton effekti tufayli 

=180
о
burchak ostida sochildi. Tepki olgan elektronning kinetik energiyasi 
aniqlansin. 

---