Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti I. I. Xamidov xalqaro marketing

To‘g‘ridan to‘g‘ri kiritish siyosati (Direct Policy) -
Kompaniya tovar yoki xizmatini iste’molchiga to‘g‘ridan-to‘g‘ri 
sotadi. Bunda nisbatan oddiy sotuv strategiyasidan foydalanadi va 
odatda bir nechta sssotib oluvchi bilan aloqaga kirishadi. Bitta 
taqsimlash kanali va transport koridoridan foydalanadi. 
Bevosita tovar kiritish siyosati (Indirect Policy)- 
Bunda 
kompaniya bir vaqtni o‘zida ko‘plab iste’molchilar bilan aloqa 
o‘rnatadi, bir nechta transport koridorlari va sotuv kanallaridan 
foydalanadi. Bu siyosat nisbatan samaraliroq tovar sotish siyosati 
hisoblanadi. 
Intensiv tovar kiritish siyosati (Intensive Policy)
- Bu eng 
murakkab va bir vaqtda eng samarali hisoblanadigan usullardan biri 
hisoblanadi. Bunda kompaniya bir vaqtda ko‘plab hamkorlar bilan ish 
olib boradi, o‘nlab taqsimlash kanallari, transport koridorlaridan 
foydalanishga haarkaat qiladi.
Tanlanma siyosat (Selective Policy)
- Bu asosan qisqa muddatli 
tovar sotuvi uchun qo‘llaniladigan usul hisoblanadi. Bir nechta 
tanlangan bozor yoki hamkorlar bilangina aloqa qilinadi. Bu usul 
harajatlarni cheklash va tanlangan bozorlar bilan cheklanissh uchun 
qo‘llaniladi.
Eksklyuziy siyosat (Exclusive Policy) 
– bu asosan ma’lum 
turdagi tovarlar uchun, individual xaridorlarga alohida xizmat 
ko‘rsatish, yuqori xizmat sifatini ta’minlash orqali amalga oshiriladi. 
Bu usul qimmatbaho metallar savdosi, asosan qimmatbaho mol-mulk 
savdosi uchun amalda qo‘llaniladi. Qimmatliklarni onlayn savdosi 
ham ushbu usulga misol bo‘lishi mumkin.
Mavzu bo‘yicha qisqacha xulosalar 
Xalqaro savdo eksport-import operatsiyalarining tijorat 
asosida, ya‘ni oldi-sotdi shartnomalarini tuzish va bajarish asosida 
amalga oshirilishini nazarda tutadi. Bepul tovarlar yetkazib berish, 
xizmat ko‘rsatish, ish bajarish va yordam berish alohida hisobga 
olinadi 
va 
eksport 
yoki 
import 
qiymatiga 
kiritilmaydi. 
Mamlakatimizdagi korxona va tashkilotlarning xalqaro savdo 
faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish va nazorat qilish eksport-

---

79 
import operatsiyalarini litsenziyalash vositasida amalga oshiriladi. 
Ushbu faoliyat turlariga mos keluvchi davlat organlarining maxsus 
(asosiy va individual) ruxsatnomalar berishi nazarda tutiladi. 
Asosiy litsenziya bu bozor subyektiga ma‘lum muddatga 
muayyan tovarlarni cheklanmagan miqdorda mamlakati ko‘rsatilgan 
holda eksport yoki import qilish uchun beriluvchi maxsus 
ruxsatnomadir. Individual litsenziya esa bozor subyektiga cheklangan 
muddatga muayyan tovarni cheklangan miqdorda mamlakati 
ko‘satilgan holda eksport yoki import qilish uchun beriluvchi bir 
martalik maxsus ruxsatnoma hisoblanadi. 
Eksport tovar assortimentini rejalashtirish modernizatsiya 
qilinayotgan va yangi tovarlarning xarakteri hamda ularga mos 
keluvchi ko‘rsatkichlarni aniqlashdan iborat. Eski va yangi ishlab 
chiqarilayotgan tovarlar hajmining nisbati, oddiy va ilm talab qiluvchi, 
an‘anaviy va ijtimoiy-iqtisodiy hamda texnik yangiliklarga oid 
masalalar hal etiladi.