O„zbekiston respublikasi qurilish vazirligi samarqand davlat arxitektura-qurilish instituti

 
Tayanch iboralar: 
Qurilish tarmog‗i. Qurilish mahsuloti. Bino. Inshoot. 
Qurilishning xo‗jalik usuli. Qurilishning pudrat usuli. Moddiy-texnik baza. Investor. 
Buyurtmachi. Qurilish egasi. Pudratchi. Loyihalovchi. Tanlov savdosi. 
Nazorat uchun savollar: 
1. Qurilish tarmog‗ining milliy iqtisodiyotda tutgan o‗rni va ahamiyatini 
tushuntirib bering. 
2. Qurilish mahsulotini nimalar tashkil qiladi? 
3. Qurilish tarmog‗ining texnik-iqtisodiy xususiyatlari nimalardan iborat? 
4. Qurilishning tashiliy shakllarini tushuntirib bering. 
5. Qurilish tarmog‗i moddiy-texnika bazasining hozirgi holati va uning 
taraqqiyot istiqbollari to‗g‗risida gapirib bering. 
 
 
2-
MAVZU
:
K
APITAL QURILISHDA IQTISODIY ISLOHOTLARNI 
CHUQURLASHTIRISHNING ASOSIY YO
„
NALISHLARI VA MUAMMOLARI
 
Reja: 
2.1. Qurilish iqtisodiyotini isloh etishning asosiy yo‗nalishlari va muammolari. 
2.2. Kapital qurilishda shartnoma tizimi va tanlov savdolari. 
2.3. Qurilishda tadbirkorlikni rivojlantirishning asosiy yo‗nalishlari va 
imkoniyatlari. 
 
1. Qurilish iqtisodiyotini isloh etishning asosiy yo„nalishlari
va muammolari 
 
Mustaqillik yillari davrida mamlakat jamiyati va iqtisodiyoti sezilarli darajada 
sifat va miqdor o‗zgarishlarga erishdi. Erishilgan natijalar bozor munosabatlariga 
o‗tishning o‗zbek modeli naqadar oqilona va puxtalik bilan ishlab chiqilganligini
yaqqol tasdiqlamoqda. Shunindek, mazkur model orqali jahon moliyaviy-iqtisodiy 
inqirozining salbiy oqibatlari ta‘siriga qarama-qarshi tura oladigan O‗zbekistonning 
barcha ijtmoiy-iqtisodiy tizimi barqarorligi va ishonchliligini ta‘minlashga erishish 
imkoniyatlari yaratildi.
Shuni ta‘kidlash kerakki, 1991 yildan boshlab hozirgi davrga qadar qurilish 
tarmog‗ida ham boshqa tarmoqlar qatori keng va chuqur miqyosdagi islohotlar olib 
borildi. O‗tkazilgan tahlillar asosida o‗tgan davr mobaynida qurilish tarmog‗i 
rivojlanishini quyidagi bosqichlarga ajratish mumkin.
1991-1996 yillarda, mamlakatda investitsion faollikning pasayishi qurilish 
ishlari hajmi va pudrat shartnomalarining kamayishiga olib keldi. Bu davrlarda 

---

~ 15 ~ 
aksariyat qurilish tashkilotlari rahbar xodimlarining qo‗yilgan vazifalarni hal etishda 
etarli darajadagi bilim va ko‗nikmalarga ega emasliklari hamda bozor sharoitiga 
moslasha olmaganliklari sababli kadrlar va ishlab chiqarish salohiyati borasida ko‗p 
yo‗qotishlarga uchradi. 
1996-2002 yillar, qurilish tarmog‗ining sezilarli darajada yuksalishi va bozor 
xo‗jaligi sharoitiga moslashishi, bozor infratuzilmasi elementlarining paydo bo‗lishi 
va ularning faollashuvi, chet el kapitallari ishtirokidagi qo‗shma korxonalar bilan 
birgalikda tadbirkorlik va kichik korxonalar, ayniqsa ularning qurilish materiallari 
ishlab chiqarish sohasida ommaviy ravishda rivojlanishi bilan xarakterlanadi.
2002 yildan boshlab hozirgi davrga qadar qurilish tarmog‗i miqdor va sifat 
jihatdan milliy iqtisodiyot ehtiyojlarini to‗liq qondira boshladi. Mahalliy qurilish 
tashkilotlari raqobatbardoshligining o‗sishi sababli aksariyat murakkab va nufuzli 
ob‘yektlar chet el qurilish firmalari ishtirokisiz qurila boshlandi hamda ularning 
muxandislik va ishlab chiqarish salohiyatlari yuksaldi. 
2018 yil yalpi ichki mahsulot hajmi 407,5 trln. so`mni tashkil etdi va 2017 yil 
bilan taqqoslaganda 5,1% ga o`sdi. Bu haqda Davlat statistika qo‘mitasi 
ma‘lumotlarida keltirilgan. 
Aholi jon boshiga hisoblangan YIM 12,3 mln. so`mni tashkil etdi 
va bu ko‘rsatkich o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 3,3% ga o‘sdi. 
2018 yil yakunlari bo‘yicha, qurilish tarmog‘ida 20,7 trln. so`mlik mahsulot 
yaratilgan bo‘lib, uning YAIMdagi ulushi 23,3% ni tashkil etdi va 2017 yil bilan 
taqqoslaganda 9,9% ga o`sdi. 
2.1-jadval