M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

B E SH IN C H I BO B.
M O L1Y A O R G A N LAR1DA B U D JE T L A R A R O H ISO B -K IT O B L A R
V A B U D JE T SSUDALA R1 MISOBI H AM DA BUD JET IJROS1
N A T IJA L A R IN I AiM QLASH
1. M O L I Y A O R G A N L A R ID A B U D JE T L A R A R O
H IS O B -K IT O B L A R H IS O B I
B udjet tizim ining asosiy prinsiplaridan bin b o ‘lgan budjct daromad- 
larining xarajatlarga teng b o ‘lishi ta ’m inlanishi kerak. Budjetlam i tuzish 
va tasdiqlash jaray o n id a budjctlar o ‘rtasida o ‘zaro hisob-kitoblar paydo 
b o ‘ladi. S huningdek, tasdiqlangan budjetlam ing bajarilishi jarayonida 
ham budjetlar o ‘rtasida o ‘zaro hisob-kitoblar paydo bo ‘lishi m umkin. 
D cm ak,budjetlararohisob-kitoblar ikki tu rg a b o ‘linadi. B udjetlam i tuzish 
va tasdiqlash m obaynida, m oddiy-texnika bazalari bir xil b o ‘lm aganligi 
uchun, 
b udjetlam ing ayrim larida 
darom adlari rejalashtirilayotgan 
xarajatlaridan ortiqcha bo‘lsa, boshqalarida esa rejalashtirilayotgan 
xarajatlari sum m asi rejalashtirilayotgan budjet darom adlaridan oshib 
kctishi kuzatiladi.
0 ‘zbekiston R espublikasini am aldagi budjct tizimi prinsiplariga 
muvofiq, h ar b ir budjct rejalashtirilayotgan tadbirlarni am alga oshirish 
uchun qilinishi kerak b o ‘lgan xarajatlam i tegishli daromad m anbalariga, 
y a ’ni m a b la g ‘larga ega b o ‘lishi kerak. Buning uchun ortiqcha 
darom adlari b o ‘lgan budjetlardan bu ortiqcha darom ad sum m alari yuqori 
budjet tom onidan olib qo‘yiladi. B u olib qo‘yiladigan ortiqcha darom ad 
sum m alari yuqori budjct tom onidan, rejalashtirilayotgan xarajatlam i 
qoplash uchun yctishm ayotgan budjetlarga dotatsiya qilib o ‘tkazib 
bcrilishi m um kin.
Birinchi misol.
Yangi yil uchun budjct tuzish jarayonida F arg‘ona 
viloyati B ag ‘dod tum ani budjeti darom adlari summasi rejalashtirilayotgan 
budjet xarajatlaridan ortiqchaligi aniqlangan. Bu ortiqcha darom ad 
sum m asi F a rg ‘ona viloyat budjetiga chaqirib olish rcjalashtirilgan. 
Bulam i h isobga olib turib F arg ‘ona viloyati budjeti hamda B ag‘dod 
tumani budjeti tasdiqlangan.
64

---

Yangi m oliya yilida budjetlar ijrosi d avo m ida B ag 'd o d tum anining 
ortiqcha darom adlari summalari F arg‘ona vilo y at budjetiga kclib 
tushganda, bu operatsiyaga:
F arg'on a viloyati m oliya organida quyidagi buxgalteriya provodkasi 
tuziladi:
D e b et 011 - « M a h a lliy b u d je t m a b la g 'la ri d e p o z it h is o b v a r a g 'i» su b s c h y o ti;
K re d it 0 4 0 - « B u d je t d a ro m a d la ri» s u b s ch y o ti.
B ag‘dod tum ani m oliya organida quyidagi buxgalteriya provodkasi 
tuziladi:
D e b et 0 2 0 - « B u d je t x a ra ja tla ri» su b s c h y o ti;
K red it 011 - « M a h a lliy b u d je t m a b !a g ‘ lari d e p o z it h is o b v a r a g 'i» su b sch y o ti.
Yuqori budjet tom onidan olib qo‘yilgan darom ad sum m alari B ag'do d 
tumani budjetida «Y uqori budjetlarga berilgan darom adlar ortig‘i», 
xarajatlar sifatida qayd qilinsa, F arg‘ona v iloy ati budjetida esa bu 
sum m alar «Quyi budjetlardan tushgan d arom adlar o rtig 'i» , darom adlar 
sifatida qayd qilinadi.
Ikkinchi misol.
Yangi yil uchun budjet tuzish jarayo nid a F arg 'o na 
viloyati Rishton tum ani budjeti darom adlari sum m asi rejalashtirilayotgan 
budjet hisobidan qilinadigan xarajatlaridan kam ligi aniqlangan. Bu 
yetishm ayotgan darom ad sum m asini F arg‘ona viloyatidan dotatsiya qilib 
berish rejalashtirilgan. B ulam i hisobga olgan h o ld a F arg 'o n a viloyati 
budjeti ham da Rishton tumani budjeti tasdiqlangan.
Yangi m oliya yilida budjetlar ijrosi jara y o n i davom ida F arg'ona 
viloyati budjetidan R ishton tum ani budjetiga d otatsiy a berilganda, bu 
operatsiyaga:
1) Farg‘ona viloyati m oliya organida quyidagi buxgalteriya provod­
kasi tuziladi:
D e b et 0 2 0 - « B u d je t x a ra ja tla ri» su b s c h y o ti;
K red it 011 - « M a h a lliy b u d je t m a b la g 'la r i d e p o z it h i s o b v a r a g 'i» su b sch y o ti.
2) Rishton tum ani m oliya organida quyidagi bux galteriya provodkasi 
tuziladi:
D e b et 011 - « M a h a lliy b u d je t m a b la g 'la r i d e p o z it h i s o b v a r a g 'i» su b sch y o ti;
K re d it 0 4 0 - « B u d je t d a ro m a d la ri» s u b s c h y o ti.