M uh am m ad yo qub o sto n a q u lo V budjet hisobi

- Z a k . 2 1 1
241

---

to ‘liq d av ri uchun bu n a fa q a sum m asini to 'la sh u chu n turnan ijtim oiy 
ta ’m in o t b o ‘lim idan tc g ish li m ab lag ‘ budjet tash k ilo tin in g bank 
m u a ssa sa sid a g i depozit su b sch y o tig a kclib tu shg and an s o ‘ng bir 
y o ‘la to 'la n a d i.
Bola tug‘ilganda bir y o i a to ‘lanadigan nafaqani olish uchun ota yoki ona 
budjet tashkilotining «Ijtimoiy su g ‘urta bo‘yicha komissiya»siga «Fuqarolik 
holati dalolatnomalarini yozish boMimi» tomonidan berilgan bolaning 
tug‘ilganlik to‘g ‘risidagi m a’lumotnomasini topshirishi kerak. Bu hujjatlar 
asosida «Ijtimoiy sug‘urta b o ‘yicha komissiya» nafaqa olish huquqini 
bclgilaydi va belgilangan m iqdorda uni tayinlash to‘g ‘risida qaror chiqaradi 
va tayinlash bayonnomasiga yozadi. Shundan so ‘ng komissiya hujjatlami 
budjet tashkilotining buxgaltcriya xizmatiga topshiradi. Bola tug‘ilganligi 
to ‘g ‘risidagi m a’lumotnoma y o ‘qotilgan taqdirda bir y o ‘la to‘lanadigan 
nafaqa «Fuqarolik holati dalolatnomalarini yozish bo‘limi» tomonidan 
berilgan bola tug‘ilganligi to ‘g ‘risdagi takroriy m alum otnom aning hamda 
otaning ish joyidan nafaqa olmaganligi to‘g ‘risidagi m a’lumotnoma 
topshirilganidan so‘ng beriladi.
X odim ning vafoti tufayli uni dafn etish m arosim ini o ‘tkazish 
nafaqasini olish uchun «Ijtim oiy sug‘urta bo ‘yicha kom issiya»ga 
«F uq aro lik holati dalolatnom alarini yozish bo‘limi» tom onidan berilgan 
vafo t etganlik to ‘g ‘risidagi m a ’lum otnom a topshiriladi. O ila a ’zosi vafot 
etganda esa vafot etganligi haqidagi m a’lum otnom adan tashqari uy- 
jo y d a n foydalanish idorasi tom onidan vafot ctgan shaxsning xodim bilan 
qarind oshlik aloqalari borligi va u xodimning qaram og‘ida boMganligi 
to ‘g ‘risida m a ’lum otnom a ham topshirilishi lozim. Topshirilgan hujjatlar 
aso sid a «Ijtim oiy su g ‘urta b o ‘yicha komissiya» nafaqa olish huquqini, 
uning m iqdorini belgilaydi va nafaqa tayinlash to ‘g ‘risida qaror chiqaradi 
va nafaqa tayinlash kom issiyaning bayonnomasiga yozib qo ‘yiladi.
O rtiqcha toMab yuborilgan nafaqa summasi, agar ortiqcha to'lash 
sanashda adashish yoki nafaqa oluvchining qalbaki m a ’lumotnoma 
taqdim qilishi tufayli sodir b o ‘lgan bo‘lsa, nafaqa oluvchidan undirib 
olinadi. U ndirish keyingi safar to ‘lanadigan nafaqa yoki m chnat haqidan 
chegirib qolish y o ‘li bilan am alga oshiriladi. Har safar xodim olishi kerak
242

---

b o ‘lgan nafaqa yoki mehnat haqi sum m asidan uning 20 foizidan ortiq 
b o ‘lm agan sum m a chegirib qolinishi m um kin, xolos. C hegirib qolish 
budjet tashkilotining buxgalteriya xizm ati orqali «Ijtim oiy su g ‘urta 
bo ‘yicha kom issiya»ning qarori asosida am alga oshiriladi.
Bu qaror sanash jarayonida y o ‘l q o ‘y ilgan xato tufayli ortiqcha to 'la s h
sodir bo‘lganda nafaqa tayinlangan kun d an uch oydan kechiktirm ay, o ‘z 
huquqini su iistc’m ol qilish bo‘yicha sodir b o lg a n d a esa, cheklanm agan 
m uddatda qabul qilinishi m um kin. A gar xodim m azk ur b udjet 
tashkilotida ishlam ayotgan bo‘lsa, unga ortiqcha to ‘Iab yuborilgan nafaqa 
sum m asi sud orqali undirib olinadi. N afaqa olishda su iiste’m ollikka 
y o ‘l q o ‘yilsa, hujjatlar qonunda belgilangan choralam i qoMlash uchun 
huquqni m uhofaza qilish idoralariga yuboriladi. Sudlam ing qaroriga 
asosan vaqtincha mehnatga qobiliyatsizlik, hom iladorlik va tuqqanidan 
keyingi davrlar nafaqalaridan alim ent, m ayib b o ‘lganlik va salom atlikka 
yetkazilgan va boshqa zararlarni qoplash b o ‘yicha sum m alar chcgirilishi 
mumkin, xolos. Nafaqalardan boshqa hech qanday chegirm a am alga 
oshirish m um kin emas.
Xodimning vafoti kunigacha olinm ay qolgan vaqtincha m ehnatga 
qobiliyatsizlik hamda homiladorlik va tuqqanidan keyingi davrlar nafaqalar 
u bilan birga yashagan oila a ’zolariga, shuningdck, uning qaram og‘ida 
bolganlarga beriladi. Xodimning vafot ctgan kuniga qadar olinm agan 
nafaqa vafot etgan xodim bilan qarindosh va birga istiqomat qilganlik yoki 
vafot ctganning qaramog'ida boMganlikni tasdiqlovchi dalil b o ig a n hujjat 
topshirilgandagina berilishi mumkin. B ola tug‘ilganda bir y o‘ia beriladigan 
nafaqani olish huquqiga ega b o ig an ona vafot etganda mazkur nafaqa otaga 
yoki bolani o ‘z tarbiyasiga oigan boshqa shaxsga beriladi.
B udjetdan tashqari pcnsiya fondidan ijtim oiy n a fa q a la rn i 
toMashga mablagM ar olish tartib i
Budjetdan tashqari pcnsiya fondidan tegishli ijtim oiy nafaqalarni 
to ‘lash buning uchun tegishli ijtim oiy ta ’m inot bo‘lim idan kcrakli 
m ablag‘ olingandan keyin am alga oshiriladi.
243

---

B udjct tashkilotlari hisob-kitoblarni soliq organlariga taqdim ctish 
m uddatlarida, am m o h iso bot oyidan kcyingi oyning 10-sanasidan 
kcchikm asdan, tum an (shahar) ijtimoiy ta'm inot b o iim la rig a budjctdan 
tashqari pensiya fondidan, b ud jct tashkilotining pensiya fondi hisobidan 
am alga oshiriladigan x arajatlam i to ‘lash uchun « B u d jc td a n ta s h q a ri 
p c n siy a fo n d id an x a r a j a t l a m i to ‘lashga m a b la g ‘l a r oiish uchun
b u y u rtm a n o m a » n i taqdim etadi. B u y u rtm an o m ad a: pensiya oluvchi 
pcnsionerlar soni va ularga to ‘lanadigan pcnsiya sum m asi; hom iladorlik 
va tuqqanidan kcyin nafaqa oluvchilar soni, nafaqa to ‘lanadigan kunlar 
soni va hisoblangan nafaqa sum m asi; bola tug‘ilgandan keyin nafaqani 
oluvchilar soni va ularga to ‘lanadigan nafaqa sum m asi; kishi vafot 
etganda beriladigan nafaqalar soni va to ‘lanadigan nafaqalar summasi 
va boshqalar ko'rsatiladi. B udjet tashkilotlari b u y u rtm a n o m a la rn i 
budjet tasnifining b o 'lim lari bo'yicha alohida-alohida tuzadi va bu 
b o ‘lim lar b o ‘yicha xarajatlar qaysi hisobvaraqdan am alga oshirilishini 
ham k o ‘rsatadi.
B u d jc td a n ta s h q a r i p c n siy a fo ndidan x a r a ja tla m i to ‘iashga 
m a b la g 4 a r olish uchun b u y u rtm a n o m a
2 0 0 ___ y i l , ___________________oy u c h u n
Tartib
raqam i
K o‘rsatkichlar
Pcnsiyalar,
nafaqalar,
kompcn-
satsiyalar
oluvchilar
soni
Mçhnatga
qobili-
yatsizlik-
ning
haqiqiy
kunlar
soni
Haqiqiy
xarajatlar
(so'm )
1
Ishlovchi pcnsionerlarga pcnsiya
Shu jumladan
a) 100 % oluvchilarga
b) 50% oluvchilarga
2
Homiladorlik va tuqqanidan kcyingi 
davrlar uchun nafaqalar
3
Bola tug‘ilganda beriladigan nafaqalar
4
Dafn etish marosimi uchun beriladigan 
nafaqaJar
244

---

5
16 yoshgacha nogiron bolasi bo'lgan 
ota-onalarga qo'shim cha dam olish 
kunlari uchun haq
6
Uy-joy-komm unal xizmatlar bo'yicha 
bcriladigan im tiyozlar o'm iga 
kom pensatsiyali pul to'lovlarini to'lash 
(budjet tashkilotlaridan tashqari)
Shu jum ladan, oluvehilar
a) eng kam ish haqining 15 
%
b) eng kam ish haqining 18 %
H am m asi
Buyurtm anom ada k o ‘rsatilgan talab qilingan m ablag‘lar sum m asi 
buxgaltcriya hisobi m a ’lumotlari b o 'y ic h a m a ’lum davr ichida b u d jc t 
tashkiloti tom onidan davlat ijtim oiy su g ‘urtasi b o ‘yicha hiso blang an 
summadan oshib ketm asligi kerak.
Tuman (shahar) ijtimoiy ta ’m inot b o ‘lim lari tom onidan b u d jct 
tashkilotlarining b u y u rtm a n o m a la rid a k o ‘rsatilgan sum m alarni u larn in g
bank m uassasalaridagi talab qilib olgunga q ad a r depozit hisobvaraqlariga 
b u y u rtm a n o m a n i olgandan so ‘ng 5 ish kuni ichida o ‘tkazib b eradi. 
Bu kelib tushgan mablagMar sum m asini b u d jet tashkilotlari o ‘z k a s s a
xarajatlarini tiklashga o ‘tkazadi.
Hisoblangan ijtim oiy to‘lovlar (nafaqalar) sum m asiga budjet tashk i- 
lotining buxgalteriya xizmatida quyidagi buxgaltcriya provodkasi 
tuziladi:
Debet 198/3 -« Ijtim o iy to 'lo v lar b o 'y ic h a p e n siy a fondi bilan h iso b -k ito b lar»
subschyoti;
K redit 188 - «Ijtim oiy to'lovlar b o 'y ic h a h iso b -k ito b lar» subschyoti.
Hisoblangan ijtim oiy to‘lovlarga (nafaqalarga) tegishli b o ‘lg an
daromad solig‘i sum m asiga budjet tashkilotining buxgalteriya x izm atida 
quyidagi buxgalteriya provodkasi tuziladk
Debet 188 - «Ijtim oiy to ‘lovlar b o 'y ic h a h iso b -k ito b lar» subschyoti;
K redit 173 - « B udjet to'lovlariga d o ir h iso b -k ito b lar» subschyoti.
Ijro varaqalari va boshqa hujjatlar b o ‘yicha ushlam alar ijtim o iy
to ‘lovlardan (nafaqalardan) ushlangan sum m aga quyidagi bux galteriya 
provodkasi tuziladi:
D ebet 188 - «Ijtim oiy to'lovlar b o 'y ic h a h iso b -k ito b lar» subschyoti;
245

---

K redit 187 - «Ijro h u jja tla ri va boshqa ushlam alar b o ‘yicha hisob-kiloblar» 
su b sch y o ti.
Budjet tashkilotining b u y u rtm a n o m a sid a k o ‘rsatilgan sum m a turnan 
(shahar) ijtim oiy ta ’m inot boMimlari tom onidan budjet tashkilotining 
bank m uassasasidagi talab qilib olgunga qadar dcpozit hisobvarag‘iga 
o ‘tkazib berilganda b u d je t tashkilotining buxgaltcriya xizm atida quyidagi 
buxgalteriya provodkasi tuziladi:
D ebet 090 - « R esp u b lik a b u d jeti b o ‘yicha tashkilot xarajatlari uchun talab qilib 
o lg u n g a q a d a r depozit hisobvarag'i» subschyoti