Tuproqlar geografiyasi

о ‘tloq
- 
qora tup­
roqlar
vujudga keladi. Ular asosan mezorelyefning pastqamlik- 
larida, yuzasi unchalik o‘yilmagan tekisliklarda mujassamlashgan, 
yassi suvayrigichlarda esa juda katta hududlami egallaydi.
Turli minerallashish damjasiga ega boigan gidromorf sha- 
roitdagi tuproq-gruntda yer osti suvlari 1-3 m chuqurlikda 
tebranuvchi o‘tloq o‘simliklari bilan qoplangan o‘rmon - dashtda 
o ‘tloq tuproqlar
shakllangan. Ular asosan chimlanish va gleyli 
jarayonlarning hamkorligi natijasida hosil boigan.
Dasht zonasi o ‘rmon - dasht zonasining janubida joylashgan 
boiib, Yevrosiyoning g‘arbida Prut va Dunay daryolaridan sharqda 
Oltoy togiarigacha yaxlit davom etsa, undan sharqda tog£ oraligi 
botiqlarini ishg'ol etgan holda Katta Xingan tizmasining g£arbiy 
yonbag£ irlarigacha yetib boradi.
87

---

Dasht zonasining iqlimi o'rmon - dashtnikiga nisbatan issiq va 
quruq. Yozgi harorat o‘rmon - dasht zonasinikiga o'xshash, iyul 
oyining o‘rtacha harorati g'arbda 20-24 °C, sharqda 17-21 °C. Yan- 
var oyining o‘rtacha harorati g‘arbda - 2 °C dan -10 °C gacha (qish 
yumshoq) va sharqda -24 °C dan -27 °C (sovuq va juda sovuq)ni 
tashkil etadi.
0 ‘simlik qoplami bo‘yicha ikkita: har xil o‘tli chimli boshoqli 
va chimli boshoqli dasht zonachalar ajratiladi. Bulaming ikkalasi 
qurg‘oqchilik (kserofitlilik) darajasi bo‘yicha farqlanadi va 
keyingisi o‘ta kserofit hisoblanadi. Ularda yana yarim chala, 
efemerlar va efemeroidlar ham sezilarli rol o‘ynaydi. Mintaqaning 
8,6 % maydoni o‘rmon bilan qoplangan bo‘lib, asosan vodiy 
yonbag‘irlari, shuningdek, qumli tuproqlarda o‘sadi.
Dasht zonasi uchun har-xil o‘t!i tipchoq kovilli dasht 
zonachasining oddiy va tipchoq kovilli dasht zonachasining/fl«w6ry