Исследование в XXI веке апрель, 2023 г 1527 sabzavot, poliz va meva ekinlarini yetishtirishda tuproq

часть
3
 
«
Новости
образования
: 
исследование
в 
XXI 
веке
»
апрель
, 2023 
г
1529 
yerlarda (mavsumdan qat'i nazar) yetishtiriladi. Himoyalangan yerlarda o'simlikning o'sishi 
va rivojlanishi uchun (masalan, issiqxonalarda) jami omillar sun'iy yaratiladi va ularni o'sish 
jarayonini boshqarish mumkin. Bu esa qish, erta bahor, kech kuzda ham sabzavot 
yetishtirish imkoniyatini yaratadi. Sabzavotchilikda yetishtiriladigan ekinlar turining ko'pligi, 
biologik xususiyatlarining xilmaxilligi bilan ham ajralib turadi. Sabzavotchilik xo'jaliklarda 
dehqonchilik tizimi va madaniyatining asosiy ko'rsatgichi hamda sabzavot-poliz ekinlari va 
kartoshkadan yuqori hosil olishning yetakchi omillaridan biri almashlab ekishni to'g'ri 
tashkil etishdir. Almashlab ekishda muayyan xo'jalik tuproq iqlim sharoitlari, suv bilan 
ta'minlanish darajasi, mahsulot yetishtirish shartnoma topshirig'i, ixtisoslashtirish, iqtisodiy 
ko'rsatkichlar va hokazolar hisobga olinadi. 
Konserva zavodlariga yaqin sabzavotchilik xo'jaliklarida qayta ishlanadigan 
sabzavotlar (pomidor, boyimjon, qalampir), shahar atrofi xo'jaliklariga esa asosan iste'mol 
qilinadigan pomidor, bodring kabi ekinlar ekish, uzoq joylashgan xo'jaliklarda tashishga 
mos sabzi, lavlagi, piyoz, poliz, kartoshka yetishtirish maqsadga muvofiq. O'zbekiston 
sharoitida barcha almashlab ekish sxemalaridan unumli foydalaniladi. 
O'zbekistonda qishloq xo'jalik mahsulotlarini saqlash va qayta ishlashning eng 
qadimgi usullaridan ko'mib yoki ilib saqlash, qoqi olishda quritish kabilar keng 
qo'llanilgan.Mahsulot saqlashda sabzavot, don, meva, go'sht, qazi va tuxumni ko'mib, poliz 
mahsulotlarini osib saqlash, turli meva, qovun,pomildorilardan qoqi olish, uzum, rayxon, 
kashnich, jambil va qizil qalampirni quritishni amalda keng qo'llanilishi shular 
jumlasidandir. Barchamizga ma`lumki, yerdan unumli hosil olish uchun eng avvalo 
tuproqning unumdorligiga e`tibor qaratish lozim.
Yerdan unumli hosil olish uchun avvalo nima qilish kerak? Unumli hosil olish uchun 
avvalo tuproqning unumdorligi juda katta ahamiyat kasb etadi. Tuproq unumdorligi o`zi 
nima?
Tuproq unumdorligi - tuproqning suv, oziq moddalar va boshqa bilan taʼminlash 
xususiyati. Tuproq togʻ jinslaridan unumdorligi bilan farq qiladi. Unumdor tuproqlarda 
insonga asosiy oziqovqat mahsulotlarini beruvchi qishloq xoʻjaligi. oʻsimliklari oʻstiriladi. 
Yer faqat unumdorlik xususiyati tufayli qishloq xoʻjaligi.da ishlab chiqarish. vositasiga 
aylangan. Tuproq unumdorligi tuproqhosil qiluvchi omillar: iqlim, relyef, tuprok hosil 
qiluvchi jinslar, tabiiy va madaniy oʻsimliklar bilan uzviy boglik, ammo unumdorlik 
darajasida, ayniqsa, yerdan foydalanish xarakteri katta ahamiyatga ega. Tuproq 
unumdorligining eng muhim omillar: oʻsimlik rivojlanishi uchun zarur oziq moddalar va ular 
turining yetarli miqdorda boʻlishi; oʻsimlik oʻzlashtirishi mumkin boʻlgan namning 
mavjudligi; yaxshi tuprok, aeratsiyasi; tuproqning granulometrik tarkibi, struktura holati va 
tuzilishi; zaharli moddalar (kislota, ishqor, tuz va boshqalar) miqdori; tuproq reaksiyasi va 
boshqalardan iborat. Bu xususiyatlar yigindisi tuproqning madaniylashganlik holati 
darajasini belgilaydi. Unumdorlikning barcha elementlari bir-biri bilan chambarchas bogʻliq. 
Bu elementlardan birortasining oʻzgarishi boshqalariga ham taʼsir koʻrsatadi. Har xil 
oʻsimliklarning Tuproq unumdorligiga talabi turlicha boʻlganligi sababli va oʻsimlik 

---

Международный
научный
журнал
№
9
(100),