Microsoft Word haq hamisha golib ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
41
mening uchun ikki do‘st yoniga dafn qilinmog‘imdan ko‘ra muhimroq narsa yo‘q edi!» - 
dedilar. 
So‘ngra mo‘minlar onasi Xafsa (hazrati Umarning qizlari) bir necha ayollar bilan kirib 
kelishdi. Erkaklarni ko‘rib, ayollar tashqarida qolishdi, birgina Xafsaning yolg‘iz o‘zlari 
hazrati Umarning huzurlariga kirib, tepalarida bir muncha vaqt yig‘lab o‘tirdilar. 
To‘planganlar hazrati Umarga: «Ey mo‘minlar amiri, vasiyat qilib, biror kishini 
o‘rningizga xalifalikka qoldiring», deyishdi. Shunda Umar (r.a.): «Men bu ishga 
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafotlari oldida roziliklarini bildirgan o‘shal 
kishilardan ko‘ra haqliroq biror odamni topmadim. Janob Rasululloh o‘shanda Ali, 
Usmon, Zubayr, Talha, Sa’d va Abdurahmonni tilga olgan edilar. O’g‘lim Abdulloh ibn 
Umar esa mening oldimda «Xalifalikni talab qilmayman», deb so‘z beradi. Uning xalifalik 
xususida hech qanday haq-huquqi yo‘q bo‘lib, mening bu vasiyatim uning uchun 
xalifalikni talab qilmoqdan tiyib turuvchi bir ulug‘ hay’at kabidir. Agar xalifalik Sa’dga 
nasib etsa, bu Alloh taoloning irodasidur. Basharti nasib etmasa, qaysi biringiz ham 
xalifa bo‘lsangiz, o‘z ishingizda unga suyaning, chunki men uning ojizligu xiyonat 
qilganini sira bilmayman», - dedilar. 
Keyin yostiqdan boshlarini arang ko‘tarib, to‘planganlarga so‘nggi vasiyatlarini 
aytdilar: «Mening o‘zimdan keyingi xalifaga qiladigan vasiyatim shuki, avvalgi 
muhojirlarning haq-huquqlarini e’tirof qilib, ularning izzat-hurmatini joyiga qo‘ysin! 
Madinaga va iymonni qalblariga jo etgan ansorlarga yaxshilik qilsin, ularning yaxshi 
ishlarini qabul aylab, yomonlarini kechirsin! Men unga yana bunday vasiyat qilurman: 
shahar ahliga yaxshilik ko‘rsatsin, chunki ular Islom tayanchi, mol yiQuvchi va 
dushmanga qiron keltiruvchi bo‘lib, ulardan rozi qilib ortiqcha mollarigina olinadi. Men 
unga yana bunday deb vasiyat qilurman: badaviylarga yaxshilik qilsin, chunki ular 
arablarning ildizi va Islom o‘zagi bo‘lib, ularning sarxil bo‘lmagan mollaridan olinib, 
faqirlariga qaytariladi. Men unga yana bunday deb vasiyat qilurman: «Alloh taolo va 
uning Rasuli zimmasidagi (ya’ni, zimmiylar bilan musulmonlar o‘rtasidagi) ahdnomaga 
vafo qilsin, zimmiylarni himoya aylasin, ularga tog‘atlari yetadigan yuknigina 
yuklangizlar!» 
Hazrati Umar (r.a.) yuqoridagi vasiyatni aytib bo‘lgach, hijriy 23 (milodiy 645) 
sananing 27-zulhijja kuni og‘ir jarohatlardan tuzala olmay, jonni Haqqa topshirdilar. 
Janozalari masjidda o‘g‘ildi, Suhayb Rumiy imom bo‘ldilar. Tobutlarini ko‘targan yuzlab 
kishilar Oisha onamizning hujralari tomon yo‘l olishdi. Abdulloh ibn Umar u 
muhtaramaga salom berib: «Umar ibn al-Xattob ikki do‘stlari yoniga dafn 
qilinmoqliklariga izn so‘rayotirlar!» - dedi. Oisha onamiz: «Tobutni hujramga olib 
kiraveringlar», dedilar. Hazrati Umarning (r.a.) jasadlari hujrai saodatga olib kirilib, ikki 
do‘st yoniga dafn etildi. Shunday qilib, hazrati Umarning (r.a.) xalifalik davrlari o‘n yilu 
olti oy davom etdi. Bu zot ham vafot etganlarida, Payg‘ambarimiz Muhammad 
alayhissalom kabi 63 yoshda edilar. 
Amiral mo‘minin hazrati Umar jisman vafot topgan esalar-da, u zotning Alloh yo‘lida, 
Uning dini ravnaqi yo‘lida olib borgan ishlari, ulug‘ xizmatlari, jasorat va fidoyiliklari 
musulmonlar olamida yaxshilik va adolat timsoli sifatida yashab kelyapti. Rasuli akram 
(s.a.v.) Umar (r.a.) haqlarida: «Alloh taolo to‘g‘rilikni Umarning tiliga va qalbiga soldi», 
degandilar. Yana hazrati Umarga «Islom davlatini boshidan to‘g‘ri asosga bino qilgan 
zot», deb ta’rif berilgan edi. Alloh taolo barcha ashobi kiromlar qatori hazrati Umar ibn 
Xattobdan rozi bo‘lsin! 
www.ziyouz.com
2008