Mavzu: O‘zbek tilini lingvokognitiv o`rganish

diskurs
tushunchasining yuzaga kelishiga sabab bo„ldi. O„tgan asrning 50-yillarida 
amerikalik tilshunos Zellig Xarris tomonidan birinchi marta qo„llangan 
diskurs 
so„zi bugungi kunda tilshunoslikning markaziy masalalaridan birini ifodalovchi 
hodisani anglatmoqda. 
Diskurs 
tushunchasi hozirgi davrda o„ta jadallik bilan sodir bo„layotgan 
fanlar integratsiyasini o„zida yaqqol namoyon etadi. U adabiyotshunoslik, 
tilshunoslik, 
falsafa, 
tarix, 
sotsiologiya, 
antropologiya, 
pedagogika, 
siyosatshunoslik kabi fan sohalarining har birida maxsus definitsiyaga ega bo„lishi 
bilan birga, bugungi kunda yangi yo„nalishlardan biri hisoblangan diskursiv 
tahlilning ham markaziy muammolaridan biriga aylandi.
43
Қаранг: Жинкин Н.И. Речь как проводник информации. – М.: Наука, 1982. – С. 157.
44
Седов К.Ф. Дискурс и личность. – М.: Лабиринт, 2004. – С. 10-11.

---

Ma‟lumki, 
diskurs
(fr. Diskours – nutq, harakat) termini dunyo 
tilshunosligida bir necha ma‟noda talqin qilinadi. Bu termin dastlab 
bog„lanma 
matn
tushunchasini ifodalagan bo„lsa, keyinchalik 
suhbat
,
 dialog
 
tushunchalariga 
nisbatan ham qo„llanila boshlandi
45
. Antropotsentrik paradigmaning rivojlanishi 
natijasida 
diskurs
termini yanada kengroq ma‟noga ega bo„lmoqda. Mazkur 
termin ostida hozirgi kunda o„zida nolisoniy, xususan, psixologik, ijtimoiy va
shaxs ongi bilan bog„liq omillarni mujassam etgan nutq tuzilmasini tushunish 
tendensiyasi kuchayib bormoqda
46
. SHu bilan birga, 
 
diskurs
 
so„zi ifodalagan 
hodisani sof tilshunoslik nuqtai nazaridan tadqiq etib bo„lmasligi, bunda shaxs 
omili bilan bog„liq bo„lgan bir necha fanlarning hamkorligi taqozo etilishi ham 
ayni kunda e‟tirof etilgan haqiqatdir
47
.