Orifxon hotamovning bastakorlik modi

5 
Ogahiy. 6 jildlik asarlar. 2-jild. - Т.: G'afur G^ulom nomidagi adabiyot va san’at nashriyoti. 
1972. - B.348.
8

---

Farg‘ona, Xorazm, Buxoro xududlarida folklor namunalarini yozib 
olish ishlari bilan shug4illandilar. 1959 yilda O ‘zbekiston Fanlar 
Akademiyasi san’atshunoslik instituti xodimlari tashabbusi bilan 
« 0 ‘zbek xalq sozandalari» kitobi nashrdan chiqdi. Unda yigirma 
to‘qqizta ashulachi va sozandalar haqida malumot berildi. 
Kitobning muqaddima qismida musiqashunos T.Vizgo o‘zbek 
musiqasi 
tarixi, 
shakllanishi 
va 
taraqqiyot 
bosqichlari, 
«Shashmaqom»ning vujudga kelish jarayonini qisqa, aniq tarzda 
bayon qilgan. Kitobning D. Mullaqandov yozgan «0 ‘zbek milliy» 
ashulalarini ijro etish usullari va turlari haqida»gi maqolasida sharq 
xonandalik san’atida uch xil ijro uslibi borligi qayd etilgan. «Bu 
an’anaviy usullar binnigi (burun orqali), guligi (tomoq orqali), 
ishkami (qorin orqali) aytishdan iborat, ustozdan shogirdga, 
avloddan avlodga o‘tib kelgan»6.
Binnigi usulida Matyusuf Xarratov, guligida Jo‘raxon Sultonov, 
ishkamida Domla Halim Ibodovning ashula aytganlari ko‘rsatiladi. 
Muallif aytib o‘tgan bu usullar keyingi xonandalar tomonidan 
davom ettirildi. Bu avlod vakillari sifatida aka-uka Shojalilovlar, 
aka-uka Solixonovlar, Komiljon Otaniyozov fayz kiritdilar. Biz 
alohida malumot berishni niyat qilgan ustoz Orifxon Hotamov ana 
shu avlod musiqa san’ati namoyondalarining yirik vakili edi. Bu 
ajoyib inson XX asrda o‘zbek mumtoz musiqa san’ati rivojiga 
alohida hissa qo^hgan iste'dod egasi bolgan. Mutaxassislar 
o‘rtasida Orifxon Hotamovning uch yo‘nalishda ijod qilganligi qayta- 
qayta talddlanadi. Birinchidan, nozik didli sozanda; ikkinchidan, 
yoqimli ovoz egasi; uchinchidan mohir bastakor. Qolaversa, Orifxon 
Hotamov 
chuqur musiqiy ilmga ega olim sifatida ham hurmat 
qozongan. Birgina misol keltiramiz: Urfon Otajon opining Saodat 
Qobulovaga baglshlangan «San’at mening quyoshim» kitobida 
shunday deydi: «Men (U. O.) bir kuni radio eshitib o‘tirgan edim, 
ustodi kull hofiz Orifxon Hotamov bilan suhbat boldi. Shu 
suhbatda Orifxon Hotamov Usta, Ustod va Ustodi Kull so‘zlariga 
izoh berdi. Ularning aytishlaricha, murabbiylar Ustod (Ustoz) va 
Ustodi Kull boladilar. Ustod (Ustoz) - hunar, san’at o‘rgatadigan 
murabbiy, bu odam o‘z ilmi, hunari va san’atini yaxshi biladi va uni