Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №37 (том 4)

Nitroindikatorlar
– benzol yoki fenol halqalariga nitro, gidroksil guruhlari va 
erkin kislorod radikallarining birikishidan hosil bo`lgan indikatorlar. Kislotali formasi 
rangsiz , asosli formasi esa sariq rangda bo`ladi.
[3]
Ishlash mexanizmi: 
Kislotali muhitda Ishqoriy muhitda Ishqoriy muhitda
rangsiz sariq dissotsialanadi 
 
Nitroindikatorlarning yutilish spektorlari halqada gidroksil va nitroguruhlarning 
joylashishiga bevosita bog`liq bo`ladi. Nitroindikatorlar juda ham kamyob bo`lib, ular: 
Lakmus – C
9
H
10
NO
5
, o,m,p-nitrolfenol – C
6
H
5
NO
3
[4] 
Ftaloindikatorlar
– ikki yoki undan ortiq fenol halqalariga gidroksil, metil, sulfo 
guruhlarnining birikishi va halqalarning uglerod yoki galogenlar orqali bog`lanishidan 
hosil bo`lgan indikatorlar. Bu guruh fenolftalein kabi tuzilishga ega bo`lib, qattiq 
holatida rangsiz bo`ladi. Suvda yomon, spirtda yaxshi eriydi. Konsentrlangan 
kislotalarda rangi xira rangga ega bo`ladi, asosli muhitda rangsiz, ishqoriy muhitda 
havorangga kiradi. O`zining muhiti kislotali bo`ladi. Tuzilishini o`zgarishi rang 
o`zgarishiga olib keladi: ishqoriy muhitda dastavval fenol gruppalari o`zidan ikkita 
protonlarini chiqarib yuborib, 
bis
- fenolyat anioni holatiga o`tadi. Bundan tashqari 
lakton bog`i O-C geteroliz jarayoniga uchrab, karboksilat ionini hosil qiladi. Markaziy 
uglerod atomining musbat zaryadi fenol guruhining kislorodi bilan neytrallanib xenon 
metid guruhini hosil qiladi. Rang hosil bo`lishini molekulaning qutbli bo`lishi, xinoid 
halqalarining bir-biriga o`tib turishi bilan tushintirish mumkin.
[5]

---

407 
Rangsiz lakton holati bis-fenolyat holati