H. T. Tursunov, T. U. Raximov ekologiya o’quv qo’llanma Toshkent

ko’chirib olinadi va kerakli yerlarga yotqiziladi. Yer osti boyliklarini
qazib olishda ham ko’plab tuproqlar nobud bo’ladi. Bunday
jarayonlaming oldini olishning maxsus tadbirlari mavjud, qonuniy
javobgarlik bor.
9.2 O’zbekistonda yer resurslaridan foydalanishning muammolari
O’zbekiston Respublikasi yer fondi 44,9 mln. ga ni tashkil qiladi.
Yer fondi quyidagi toifalarga ajratiladi:
1. Qishloq xo’jaligiga mo’ljallangan yerlar;
2. Aholi punktlarining yerlari;
72

---

3. Sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlarga
mo’ljallangan yerlar;
4. Tabiatni muhofaza qilish, sog’lomlashtirish, rekreatsiya
maqsadlariga mo’ljallangan yerlar;
5. Tarixiy-madaniy ahamiyatga molik yerlar;
6
. O’rmon fondi yerlari;
7. Suv fondi yerlari;
8
. Zaxira yerlar.
Qishloq xo’jaligida foydalaniladigan yer fondi uch toifaga
bo’linadi: sug’oriladigan yerlar, lalmikor yerlar, tabiiy yaylovlar.
Tabiiy yaylovlar 50,1%, sug’oriladigan yerlar 9,7%, lalmikor yerlar
1,7%, o’rmonlar 3,2%, boshqa va foydalanilmaydigan yerlar 35,3% ni
tashkil qiladi. Sug’oriladigan yerlar 4,3 mln. ga ni tashkil qiladi va
qishlok, xo’jalik mahsulotining 93%dan ortigini beradi.O’zbekistonda
mavjud sug’oriladigan yerlaming 50 % dan ortiga sho’rlangan. Ayniqsa
Qoraqalpog’iston Respublikasi, Buxoro va Sirdaryo viloyati tuproqlari
kuchli sho’rlangan. Tuproqlarda chirindi miqdori 30-50%gacha
kamaygan. 2 mln. gektardan ortiq yerlar eroziyaga uchragan. Shamol
eroziyasi katta maydonni egallagan. Suv eroziyasi asosan tog’ oldi,
tokli xududlarda kuzatiladi va yaylovlardan noto’g’gri foydalanish, tik