Topografik xususiyatlari

O‘ZBEK AMALIY FILOLOGIYASI ISTIQBOLLARI
Respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
 
 
 
 
237 
o‘rningizda kursdoshingiz, akangiz va boshqalar qanday yozishi mumkin edi. 
Eksperiment dizayniga ko‘ra, birinchi matnni yozishda subyektlar ataylab 
gender rolini o‘ynamadilar va yozuv shakllarida ham soxtaliklar va sun’iy 
o‘zgarishlar kuzatilmadi. Tadqiqotga jalb qilingan 25 nafar respondent tomonidan 
yaratilgan matnlar grafologik nuqtayi nazaridan tahlil qilindi, o‘smir yoshdagi 
qizlarning yozuv xususiyatlaridagi o‘ziga xosliklar aniqlandi va maktab 
yoshidagi(7-14 yosh) qiz bola yozuv xususiyatlari bilan taqqoslash orqali ularning 
farqli va o‘xshash jihatlari solishtirildi. Yuqoridagi tadqiqot natijasi shuni 
ko‘rsatdiki, o‘smir qizlarning yozma nutqida ,asosan, quyidagi topografik belgilar 
aniqlandi: 
✓
harf shakllari : yumaloq holda shakllantirilgan(16 nafar),burchakli shakllar 
esa nisbatan kamroq uchraydi (9 nafar); 
✓
nishab: o‘ng tomonga yo‘naltirilgan(18 nafar), chap tomonga(2 nafar), 
vertikal(4 nafar), nishab goh o‘ng, goh chapga yo‘naltirilgan(1 nafar); 
✓
bosim kuchi: o‘rtacha bosim(15 nafar), kuchli (6 nafar),yengil (4 nafar); 
✓
yo‘nalish sifati: ravon va silliq (12 nafar), bir tekisda emas (13 nafar); 
✓
bo‘shliq: satr boshida (1nafar), so‘zlar oralig‘ida(9 nafar), satr so‘nggida(3 
nafar),bo‘shliq mavjud emas (12 nafar); 
✓
boshlang‘ich zarbalar: bo‘rttirilgan(8 nafar), qisqa zarba (17 nafar). 
Dastlabki matnning tahliliy natijalari shuni ko‘rsatadiki, o‘smir qizlarning 64 
%i harf shakllarini dumaloq shaklda yozishni ma’qul ko‘radi va harflarning 
yumaloq shaklda yozilishi dominant belgi sanaladi. Yumaloqlik asosan, 
q, f, y, g, 
v, h, o, b
harflarini shakllantirishda namoyon bo‘ladi.
Qaytalanuvchi burchaksimon yozuv 9 nafar(36%) respondentda kuzatilgan 
bo‘lib, bunday shaklda yozuvchi shaxslarning yozuvida bosim kuchi nisbatan 
yuqori ekanligi va burchakli yozuvda asosan nishab chap tomonga yo‘naltirilishi 
ma’lum bo‘ldi. Burchaklar asosan,