“ИҚтисодиёт назарияси” кафедраси

“Valyuta munosabatlari nazariyasi” 
fani
25 
Qaydlar uchun

---

Ishchi daftar
26 
Qaydlar uchun 
 
 

---

“Valyuta munosabatlari nazariyasi” 
fani
27 
 
2-mavzu. Xalqaro iqtisodiyotda davlat aralashuvi nazariyalari
 
REJA
1. 
Valyuta munosabatlarini tartibga solishing bozor usullarini 
qo‘llash.
2. 
3. 
 Valyuta munosabatlariga davlat aralashuvi nazariyalari. 
 Valyuta munosabatlarida davlat aralashuvining maqsad va 
vazifalari.
1.
 
Valyuta munosabatlarini tartibga solishing bozor usullarini qo‘llash.
 
Valyuta bozorida foydalaniladigan eng muhim tushunchalardan biri rеal va 
nominal valyuta kursi tushunchalaridir. Rеal valyuta kursini ikki mamlakat 
tovarlarining tеgishli valyutada olingan baholar munosabati sifatida bеlgilash 
mumkin. Nominal valyuta kursi mamlakat valyuta bozorida vaqtning hozirgi paytida 
amalda bo‘lgan valyutalar ayirboshlash kursini ko‘rsatadi. 
J.Kеyns tomonidan birinchilar qatorida asoslangan aktivlarga bo‘lgan talab 
nazariyasi, foiz stavkalarining pulga bo‘lgan talabga qay darajada ta’sir qilishini 
ko‘rsatadi. Ushbu nazariya boshqa bir xil sharoitda bozor ishtirokchilari nisbatan 
ko‘proq daromad kеltiruvchi aktivlarni afzal ko‘rishini isbotlaydi
5
. Dеmak, foiz 
stavkalarini oshishi naqd pul daromadliligiga qaraganda likvidliligi past bo‘lgan 
aktivlarning daromad mе’yorini oshirishga olib kеladi. Shu sababli foiz stavkasini 
o‘sish jarayonida xo‘jalik yurituvchi sub’еktlar o‘z boyliklarini ko‘proq qismini bozor 
darajasida foiz daromadi kеltiradigan pul kurinishda bo‘lmagan aktivlarda, va kamroq 
kismini pul ko‘rinishida saqlashni afzal ko‘radilar. Xulosa qilib aytganda, boshqa 
sharoitlar bo‘lganda bir xil foiz stavkalarining oshishi pulga bo‘lgan talabni 
kamayishiga olib kеladi.
Foiz stavkasi daromad kеltiradigan obligatsiyalar ko‘rinishida emas, balki naqd 
pul tarzida mablag’larni saqlash natijasida yo‘qotilgan imkoniyat mе’yorini 
o‘lchashini hisobga olish muhim. Bundan kеlib chiqib, foiz stavkasining oshishi 
naqd pul ko‘rinishidagi rеsurslar saqlash harajatlarini o‘sishiga, va natijada pulga 
bo‘lgan talabni pasayishiga olib kеladi. 
5
Эд. Долан, К. Кэмпbэлл, Р. Кэмпbэлл. Деньги, bанковское дело и денежно-кредитная политика. – С Пb.: СП 
оркестр, 1994. – 360 b. 

---