Transport vositalarida ishlatiladigan ekspluatatsion

100 km yo‘l uchun litrda(l/100km) belgilanadi.
Avtomobillar turi
Yonilg4 i markasi
Yonilgi sarfi
l/100km
V AZ (xam m asi uchun)
AI-93
8,5
VAZ-2121 «Niva»
AI-93
12
N EK SIY a
AI-93
10,0
DAM AS
AI-93
8,0
TIKO
AI-93
5,5
D ogan
AI-93
10,0
GAZ-21 «Volga»
A-76
13,0
GAZ-24 «Volga»
AI-93
10,5
U AZ-469, -469V
A-76
16
GAZ-51
A-72
21,5
GAZ-53
A-76
25,5
KAM AZ-5511
Dizel yonilg4 isi
34
Ikarus —260, -280
D izel yonilg4 isi
40,44
M ersedes-Bens 0405
Dizel yonilg4 isi
38,0
Y onishni susayishini kom pensatsiyalash uchun aralashm aning o ‘t 
olish m om entini ilgarilatish lozim, bu vazifani vakuum li o ‘t oldirishni 
regulyatori bajaradi.
Biroq dvigatel yuklam aga bog‘liq ravishda siyraklanish bir xil, 
aylanish chastotasi har xil boUgan rejim da ishlay oladi. B unday xolda 
aylanish chastotasi katta b o ‘lganda yonish porshen ish y o ‘lining bir 
qismini o ‘tib bo Ugandan so ‘ng tugaydi, y a ’ni yo nilg ‘i yonganda 
ajralgan iisiklikdan toUa foydalanilm aydi. Dem ak, aylanish chastotasi 
qancha yuqori boUsa, y o nilg ‘i aralashm ani shuncha ilgari o ‘t oldirish 
kerak. B u vazifani m arkazdan qochm a o ‘t oldirishni ilgarilatish 
rostlagichi bajaradi.

---

D izel dvigatellari faqat siyraklashgan aralashm ada(a=2...5) 
ishlaydi, shu sababli ular benzin bilan ishlaydigan dvigatelllarga 
nisbatan ancha zararsizdir. Biroq dizel dvigatellari tejam korligining 
yuqori bo'lishining sababi faqat yonilg‘ining to ‘la yonishi em as, balki 
siqish darajasining kattaligi hamdir.
Silindrdagi benzin yonganda ajralgan energiyaning faqat 25-30%
igina m exanik energiyaga aylanadi. Term odinam ikaning shafqatsiz 
qonunlari shunday. D izelda yonilg4 ining yonish harorati yuqori va 
ajralgan energiyaning foydali ishga aylanish sam aradorligi ham yuqori 
36...39% , havo turbina yordam ida bosim bilan kiritiladigan 
dvigatellarda 
esa 45%
gacha 
b o ‘ladi. 
D vigatelning 
o ‘zining 
tejam korligi esa doimiy saqlanm aydi, yuklanish bilan aniqlanadigan 
ish rejim iga v a drossel zaslonkasining ochilishiga b og‘liq.
Y onilg‘ining m inim al solishtirm a sarfi, drossel zaslonkasi eko- 
nom ayzer tizim ining ulanish arafasidagi, dvigatelning m aksim al 
buruvchi m om entiga mos holatdagi aylanish chastotasiga tu g ‘ri keladi. 
D vigatelning eng tejam li ish rejim i avtom obil harakatining eng tejam li 
harakatlanish tejam i bilan mos tushm aydi.