|
4
Temir
Kursk
magnit
anomaliyasi,
Kachkanar
(Ural),
Olenogorsk,
Kovdorsk(Murmansk obl.), Kostomuksh(Kareliya).
5
Oltin
Vitim, Aldan, enisey, Kolыma daryolari bo`yidan.
6
Mis
Ural tog`i, Kola yarim oroli, Sibir.
7
Qo`rg`oshin-rux
Sadon (Shimoliy Osetiya)
8
Vol`fram-molibden
Tыrnыauz (Kabardino-Balkar).
9
Qalayi
Verxoyansk, Omsukchan(Chukotka), Dal`negorsk (Uzoq Sharq).
10
Polimetall rudalar
Dal`negorsk, Nerchinsk
Nometall rudalar:
11
Olmos
Mirnыy (Yakutiya)
Kimyoviy tuzlar:
12
Fosforit
Kingisep(Leningrad obl.), Vyatko-Kamskiy(Kirov obl.).
13
Osh tuzi
El`ton, Bosqunchoq, Kulundin ko`llari.
14
Kaliy tuzi
Solikamsk, Beryozniki(Yuqori Kama havzasi).
6-ilova
Jahon mineral resurs zahirasida RFning tutgan o`rni:
Neftning 6%, tabiiy
gazning 30%ga yaqini, ko`mirning
10% (shu jumladan, toshko`mirning 7%, qo`ng`ir ko`mirning
30%) RF hududida mavjud.
20 000 ma`dan konlari mavjud bo`lib, undan 40%idan
mineral resurslar qazib olish ishlari yo`lga qo`yilgan.
RF eksport tushumining 70%ini mineral resurslar va
ulardan birlamchi qayta ishlangan mahsulotlar beradi.
7-ilova
RFning asosiy demografik ko`rsatkichlari
№
Demografik jarayonlar
Demografik ko`rsatkichlar
1
Aholi soni
144,5
mln k.
2
Tug`ilish darajasi
12,5‰
4
Tug`ilishning mutloq ko`rsatkichi
12,7 mln k.
5
O`lim darajasi
14,2‰
6
O`limning mutloq ko`rsatkichi
17,4 mln k.
7
Tabiiy o`sish
-1,7‰
8
Migratsion sal`do
2
9
Migratsiyaning mutloq ko`rsatkichi
1 mln k.
10
O`rtacha zichlik
1 km
2
ga
8,4 kishi
11
Urbanizatsiya darajasi
73,7%
12
O`rtacha umr ko`rish darajasi
67 yosh
13
Bir yoshgacha bolalar o`limi
17,4‰
14
Umumiy aholi tarkibida jinslar nisbati
46,3% erk.
/53,7% ayol
8-ilova
9-ilova
Ruslar – 81,5 %, tatarlar – 3,8 %, ukrainlar – 3 %,
chuvashlar – 1,2 % , boshqirdlar – 0,9 %, beloruslar – 0,8
%, mordovlar – 0,7 % chechenlar – 0,6 % , armanlar va
eveneklar – 0,4 % va boshqa millatlar
10-ilova
Blits-o`yin
T/r
Asosiy tushuncha
Javoblar mosligi
T/r
Tushuncha tavsifi
1
Maydoni
1
Moskva, Sankt-Peterburg, Kozon,
ekatirinburg
2
Aholisi soni
2
Qora metallurgiya, Mashinasozlik,
Yoqilg`i-energetika.
3
Urbanizatsiya darajasi
3
143 mln. kishi
4
Millioner shaharlari
4
Federativ respublika
5
Davlat tuzumi
5
78%
6
Hududiy-ma`muriy bo`linmalari
6
17 mln.km.kv.
7
Ixtisoslashgan sanoat tarmoqlari
7
Donchilik,
texnik
ekinlar,
qoramolchilik.
8
Asosiy qishloq xo`jalik tarmoqlari
8
16ta federativ okrug
12-ilova
«Venna» diagrammasi
13-ilova
Ma`ruzaning qisqacha mazmuni
Rossiya – evrosiyoda joylashgan, maydoniga ko`ra er sharidagi eng yirik mamlakat. Maydoni 17075,400 km
2
.
Shahar aholisi 107,3 mln, qishloq aholisi – 39,3mln kishi. Rossiya Federatsiya sifatida 1917 yil 7 noyabrda tashkil
topgan. Rossiya siyosiy – ma`muriy jihatdan 21 respublika, 7 o`lka, 49 oblast, 1 avtonom oblast, 10 avtonom okrug
va 2 federal shahardan iborat.
RF aholisining
yosh tarkibi
Bolalar-13%
O`rta
yoshlilar-72%
Qariyalar-
15%
Rossiya davlat chegarasining uzunligi 60,9 ming km bo`lib, shundan quruqlik chegarasi 14,5 ming km,
dengiz chegarasi 38,8 ming km, daryo chegarasi 7,1 ming km, ko`l chegarasi 0,5 ming km.
Aholisi soniga ko`ra Rossiya jahonda birinchi o`nlik mamlakatlari qatoriga kiradi. (1986 yil 145,3 mln, 1999 yil
146,7 mln, 2006 yil 142 mln kishi). Tug`ilish – 1426000 kishi, o`lim – 2372000 kishi. O`rtacha umr 65 yosh. Tug`ilish
koeffitsienti 10‰ , o`lim 16‰ . Tabiiy o`sish – 0,6%. 100 erkakga 113 ayol to`qri keladi. Aholisi juda notekis
joylashgan bo`lib, zichligi 1 km
2
ga 8 kishi(2006 y).
Aholisining asosiy qismi mamlakatning Evropa qismida joylashgan. Osiyo qismida esa faqat janubiy qismida va
daryolarning bo`ylaridagina yashaydi. Rossiyada 100 dan ortiq xalq va millatlar yashaydi. Shundan : ruslar – 81,5 %,
tatarlar – 3,8 %, ukrainlar – 3 %, chuvashlar – 1,2 % , boshqirdlar – 0,9 %, beloruslar – 0,8 %, mordlar – 0,7 %
chechenlar – 0,6 % , armanlar va evreylar – 0,4 % ni tashkil etadi.
Rossiya xududi 10 ta iqtisodiy rayonga bo`linadi. Elektr energiyasining asosiy qismini IES lar beradi.Tabiiy gaz
Urengoy, Volgabo`yidan olinadi. Ko`mir Kuzbass, Kansk – Achinsk va Uzoq Sharqdan olinadi.
Sanoat mahsulotining 1/3 qismi yoqilg`i energetika majmui tarmoqlariga to`g`ri keladi. Energetika tarmog`i
ishlab chiqarish kuchlari rivojlanishining jamiyat moddiy – texnika bazasini yaratishning asosi hisoblanadi.
Rossiya Federasiyasi qishloq xo`jaligi asosini don etishtirish tashkil qiladi. Bug`doy ekiladigan joylardan
shimolroqda, o`rmonlar zonasida javdar ekiladi. Zig`ir Rossiyaning Evropa qismining shimoli-g`arbida etishtiriladi.
Kungaboqar Rossiya xududining Evropa qismining ancha quruq va serquyosh janubi-sharqiy dasht rayonlarida,
Volgabo`yi dashtlarida etishtiriladi.
Qishloq xo`jaligining yalpi mahsulotini 39% dan ziyodini dehqonchilik, qariyb 61 % ini chorvachilik beradi.
Chorvachiligi go`sht-sut va go`sht-jun etishtirishga ixtisoslashgan. Mamlakat Evropa qismida o`rmon va o`rmon
– dasht zonalarida hamda Sibirda sersut qoramol boqiladi.
Rossiyada transportning barcha turlari rivojlangan. Umumiy yuk tashish aylanmasida dengiz (13,0 %), quvur
(29,0 %) transportning xissasi hozirga kelib ko`paydi, temir yo`l (52,7 %) va daryo (3,7 %) transporti salmog`i
kamaydi.
Temir yo`llar uzunligi bo`yicha Rossiya dunyoda AQSh dan keyin 2-o`rinda turadi.Temir yo`llarning umumiy
uzunligi taxminan 90 ming km, ularning 3/1 qismi elektrlashtirilgan.
Rossiya tashqi aloqalarida MDH davlatlari, Xitoy va rivojlangan davlatlar muhim o`rin tutadi. Rossiya chetga
yoqilg`i va elektr – energiyasi, ruda va kontsentratlar, metallar va metal buyumlar, yoqoch, taxta va sellyuloza qoqoz
mahsulotlarini va boshqa tovarlarni eksport qiladi.
Importida mashina va jihozlar, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqa tovarlarni, paxtani chetdan oladi. Germaniya,
Italiya, Fransiya, Avstriya, Pol`sha, Vengriya, Chexiya, Bolgariya, Ruminiya va boshqa Evropa davlatlari Rossiya
nefti va gazining asosiy iste`molchilaridir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
