Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

10-савол: 
Конституцияга ташқи сиёсатнинг 
асосий принципларидан бири сифатида 
“давлатларнинг 
ҳудудий 
яхлитлиги” 
принципининг киритилаётганлиги қандай 
аҳамиятга эга?
Жавоб:
Давлатларнинг ҳудудий яхлитлиги давлат ва унинг 
суверенитетининг муҳим шарти, халқаро ҳуқуқнинг асосий 
принципларидан биридир. Куч билан таҳдид қилиш ёки куч 
ишлатиш натижасида бирор-бир давлат ҳудуди ёки унинг бир 
қисми эгаллаб олиниши тан олинмайди. 
Таъкидлаш лозимки, янги 
таҳрирдаги Конституциямиз 
лойиҳасининг 
17-моддасида 
“давлатларнинг 
ҳудудий 
яхлитлиги” 
Ўзбекистон таш-
қи сиёсатининг асосий прин-
ципларидан бири сифатида 
белгиланмоқда.

---

22
Давлатларнинг ҳудудий яхлитлиги принципи дастлаб, 1945 
йилда қабул қилинган БМТ Уставида белгиланган, кейинчалик 
БМТ, ЕХҲТ, ШҲТ ва бошқа халқаро ташкилотларнинг 
ҳужжатларида, хусусан, БМТ Уставига мувофиқ давлатлар 
ўртасидаги дўстона муносабатлар ва ҳамкорликка оид халқаро 
ҳуқуқ тамойиллари тўғрисидаги Декларацияда (1970 йил) 
такомиллаштирилган. 
Мазкур принципга кўра, ҳар қандай давлат бошқа давлатнинг 
ҳудудий яхлитлигини ҳурмат қилиши, унинг суверенитети, 
миллий бирлиги ва ҳудудий яхлитлигини қисман ёки тўлиқ 
бузишга қаратилган ҳар қандай ҳаракатлардан ўзини тийиши 
лозим. Бундан ташқари, давлатлар ва халқаро ҳуқуқнинг бошқа 
субъектлари бирор-бир давлат ҳудудига, унинг бир қисмига 
ёки ресурсларига куч билан ёки куч ишлатиш таҳдиди билан 
бевосита ёхуд билвосита тажовуз қилмасликлари шарт. Бунда 
давлатлар алоҳида давлат ҳудуди ёки унинг бир қисмига зиён 
етказувчи ҳар қандай ҳаракатлардан тийилишлари ва бузғунчи 
давлатларни қўллаб-қувватламасликлари лозим.
Ҳудудий яхлитлик принципига мувофиқ, нафақат Ўзбекистон 
бошқа давлатларни, балки бошқа давлатлар ҳам мамлакатимиз 
чегаралари дахлсизлигини ҳурмат қилиши лозим.
Ҳозирги таҳликали даврда давлатларнинг ҳудудий 
яхлитлигини ҳурмат қилиш принципига амал қилиш – ташқи 
сиёсатда барқарорликни таъминлашнинг муҳим омилидир. 
Давлатларнинг ҳудудий яхлитлиги принципи деярли барча 
давлатлар, шу жумладан,