Ўзбекистон республикаси президенти ҳузуридаги қонунчилик ва ҳУҚУҚий сиёсат институти

100-савол:
Миллий пул бирлиги сўмнинг 
Конституция даражасида мустаҳкамланиши 
қандай аҳамият касб этади?
Жавоб:
Давлатчиликнинг 
муҳим белгиларидан бири – бу 
миллий валютадир. Ҳар қандай 
давлат ҳудудида ушбу мамлакат
-
нинг миллий пул бирлиги ягона 
тўлов воситаси бўлиб хизмат 
қилади. 
Ўзбекистон 
Республика
-
сининг пул бирлиги – сўм, у 
Ўзбекистон Республикасининг бутун ҳудудида ягона чекланма
-
ган қонуний тўлов воситасидир. 
Ўзбекистоннинг миллий валютаси сўм 1994 йилнинг 
1 июль санасида илк маротаба муомалага киритилган. Ўзбекистон 
Республикаси пул белгиларининг номинал қиймати Марказий 

---

167
банк томонидан белгиланади. Бугунги кунда мамлакатимизда 
1000, 5000, 10000, 20000, 50000, 100000, 200000 сўмлик 
қоғоз пуллар, шунингдек, турли номиналдаги танга пуллар ҳам 
муомалада амалда бўлиб турибди. 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Марказий 
банкининг 
маълумотларига кўра, 2022 йил январь-сентябрь ойларида нақд 
пул 
айланмаси 503,0 трлн
сўмни ташкил этган ва бу кўрсаткич 
2021 йилнинг мос даврига нисбатан 39,3 фоизга ошган.
Миллий валютанинг иқтисодиёт ва иқтисодий-ижтимоий 
ҳаётидаги ўрнидан келиб чиққан ҳолда янги таҳрирдаги 
Конституциямиз лойиҳасининг 150-моддасида 
“Ўзбекистон 
Республикасининг пул бирлиги сўмдир. Сўм Ўзбекистон 
Республикасининг бутун ҳудудида ягона чекланмаган 
қонуний тўлов воситасидир. Ўзбекистон Республикаси 
Марказий банки Ўзбекистон Республикасининг ҳудудида 
қонуний тўлов воситалари сифатида пул белгиларини 
муомалага киритишда ва уларни муомаладан чиқаришда 
мутлақ ҳуқуққа эгадир”
, деган норма белгиланмоқда. 
Мамлакатимиз ҳудудида қонуний тўлов воситаси бўлган 
сўм фақат Марказий банк томонидан эмиссия қилиниши 
қатъий ҳимоя остига олинган. Аҳолининг жамғармалари, 
даромадларини турли иқтисодий бўҳронлардан ҳимоялаш 
нуқтаи назаридан миллий валютанинг барқарорлигини ва 
хавфсизлигини таъминлаш ҳам Марказий банкнинг қатъий 
мажбуриятларидан бири бўлиб, ушбу пул белгилари унинг 
барча активлари билан таъминланади. Шунингдек, Ўзбекистон 
Республикасининг Жиноят кодекси 176-моддасида қалбаки пул 
ясаш ва уни ўтказиш учун жавобгарлик назарда тутилган. 
Таъкидлаш лозимки, хорижий мамлакатлар, хусусан,