Shaharsozuk tarixi

3.3. 
Jamoat binolari
(nodir binolar, ommaviy binolar)
0 ‘zbekiston aratektorlarining ijobiy yo'nalishi jam oat binolari, 
xususan Oliy Majlis, Oqsaroy kabi nodir binolar, muzeylar, teatrlar, 
mehmonxonalar, m a’muriy binolar, banklaming arxitekturasida yorqin 
namoyon bo‘ladi.
OUy Majlis binosi tilga olingan inshootlar ichida eng muhimlaridan 
biri bo'lib («Toshkentboshreja» instituti, 1996—1997-yy.) 0 ‘zbekiston 
Respublikasida 
jamiyatni boshqarishning demokratik tamoyillarini 
mujassam etgan.
«Ishonchim komil: ushbu ko'zni quvontiruvchi saroy, xalq noiblari 
uyi qurilishi va uning foydalanishga topshirilishi, uning nafosati hamda 
ulug'vorligi, uning milliy va ayni vaqtda g'oyat zamonaviy uslubda 
sinovdan o'tgan qiyofasi Oliy Majlis faoliyati, uning ishlari samara- 
dorligiga yaxshi ta ’sir ko‘rsatadi. Aminmanki, parlamentning yangi 
saroyi 0 ‘zbekistonning betakror ramzi bo'lib qoladi va shu sifati bilan 
mamlakat tarixiga kiradi.
Chin yurakdan istaymanki, poytaxtimizning qoq markazida qad 
ko'targan bu ulug'vor bino mamlakatimizga foyda keltirish uchun har 
doim xizmat qilaversin, mustaqilligimizni yanada mustahkamlayversin, 
xalqimizning porloq kelajagi yo'lida muvaffaqiyatlar va g'alabalar 
keltiraversin!»1
Bino Alisher Navoiy nomidagi Milliy bog' hududida joylashgan. 
Oliy Majlis binosi, «Istiqlol» san’at saroyi, Abulqosim madrasasi, Alisher 
N avoiy yodgorlik m ajm uasini o 'z ichiga oluvchi arxitekturaviy 
ansamblga uzukka ko'z qo'yganday yarashib turibdi. Binoning jam oat 
ahamiyati mualliflardan uning butun aylanasi bo'ylab ustunlar qad 
ko'tarib turgan, o'rtada gumbazi bo'lgan mumtoz tamoyillar va hajm 
yechimidan foydalanishni taqozo etgan.
1 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning Oliy Majlis X
sessiyasida so‘zlagan nutqidan. 1997-yil, 25-dekabr.
150

---

Old fasad Bunyodkor shohroxi tomonga qaragan bo'lib, devor 
echimi alomatlaridan ham ko'ra maydonning tekisligi, arxitekturaka 
xos er tuzilishi, keng zinapoyalar va oynaday yaltiragan hovuzlar unga 
ko‘rk berib turibdi.
Tik chiziqli oppoq ustunlar qudratli toshni ko'tarib turibdi, 
zarrin oynavand devorlar bino arxitekturasi qiyofasini yanada 
bo'rttirgan. Oliy Majlis noiblar m ajlislar katta zam ini qoplab olgan 
gumbaz devorlardagi sidirg‘a rang uzra yanada tovlanibroq k o ‘zga 
tashlanadi.
Katta zal bino rejaviy tuzilishining negizi hisoblanadi. U aylana 
amfiteatr shaklida bo'lib, sektorlaridan biri rayosatga va nutq qilinadi- 
gan minbarga ajratilgan.
Oliy Majlis faoliyati bilan bog'liq ishchi va yordamchi xonalar 
pastki ham da yuqorigi qavatlarda joylashgan.
Parlament guruhlari va kengashlar ishi uchun yana bir qancha 
katta-kichik zallar mavjud, shulardan ikkitasi pastki, to'rttasi birinchi 
qavatda joylashgan.
Ohy MajUs binosi sinchining amaliy cchimi bino arxitekturaviy va 
rejaviy vazifalari hamda muhandislik xizmat ko‘rsatish tizimlarini hal 
etish bilan uzviy bog'liqlikda ishlab chiqilgan bo'lib, bunda xizmat va 
badiiy talablar hisobga olingan.
Binoning eng yuqori qismida diametri 34,46 m va balandligi 11,5 
m bo'lgan qobirg'ador qubba o'rnashgan, u turli balandlikdagi 20 ta 
panjarasimon ravoqlar biJan qurshalgan.
Toshkent. Oliy Majlis binnosi, 1997-y.
«Toshkentboshreja* instituti.
151

---

Oqsaroy binosi Oqsaroy Afrosiyob ko‘chasidagi 5460 m2 hududni 
egallagan va misli ko‘rilmagan qisqa muddat ichida — olti oyda qurib 
bitkazilgan («Toshgiprogor» instituti, 1999-y.)-
Xizmat qilish jihatidan bino uch asosiy qismdan iborat:
— tantanali kirish zali, audensiya xonasi va muzokaralar hamda 
kengashlar uchun eksklyuziv zallar;
— kabinetlar va hordiq chiqarish xonalari;
— yordamchi xonalar va xodimlar devonxonalari.
Mazkur xonalar vazifalariga bog'liq ravishda turli darajada jihoz- 
langan bo‘lishiga qaramay, bu uchala qismi intererlari yaxlit va uyg'un 
bus-butunlikni yuzaga keltirgan.
Uncha murakkab bo'lm agan handasaviy shakldagi bosh fasadi 
texnik ijroda qandaydir «yangilik»ni o'zida namoyon etganday bo‘ladi. 
Bu shamol yurib turadigan devor katta hajmdagi (ayrimlari 250 kggacha 
keladi) toshlar bilan qoplab chiqilgan, katta arklar esa 2 kv. mdan 
ham kattaroq tosh taxtalar terib tiklangan. Old devor relefli bo'lib, 
qo'lda qurilgan. Bularbarchasi binoning mahobatli, ko'rkam va chidamli 
bo'lishini ta ’minlagan.