Shaharsozuk tarixi

Toshkent. To‘qimachilik korxonasi ijtimoiy shaharchasi
rejasi tarhi. 1930-y.
16

---

Tiklanish davrining oxirigi yillariga kelib birinchi yirik sanoat korxo- 
nusi - Toshkent qishloq xo‘jaligi mashinasozligi (Tashselmash) ishga 
tushdi, u keyinchalik bir necha bor qayta ta ’mirlandi, kengaytirildi va 
и i hoy at 0 ‘rta Osiyoning barcha paxta ekuvchi respublikalari uchun 
paxta terish mashinalarini yetkazuvchi bosh korxonasiga aylandi.
Toshkentda paxta sanoatining qaldirg‘ochi, yirik miqyosidagi 
korxona — to ‘qimachilik korxonasi hamda qisman shahami elektr 
energiyasi bilan ta’minlaydigan yirik issiqlik elektr markazi bunyod 
ctildi. Bu davrgada O'zbekistonda 500 dan ortiq sanoat korxonalari 
qurilgan edi. Bu sanoat korxonalari respublika qiyofasini tubdan o ‘zga- 
rlirib yubordi. Dastlab qurilgan yirik sanoat korxonalari 0 ‘zbekis- 
(onda yangi shaharlar barpo etilishiga imkon yaratdi.
Yerga jam oat mulki deb qarash yangi shaharlarning keng muhitini 
crkin shakllantirishga, ulam i maqsadga muvofiq rejalar bilan ta ’min- 
lashga turtki b o ‘ladi. Rejalar asosida qurilgan shahar tuzilmasida yirik 
turar-joy majmualari rivojlandi. Bu esa yangi shaharlarning mikrotu- 
manlarim tartibsiz qurib tashlangan eski mahallalardan keskin ajratib 
lurar edi. Bunday davrda shaharlar orasida Yangiyo‘l (1934-y.) va 
Chirchiq shaharlari alohida diqqatga molik.
Chirchiq — 0 ‘zbekiston shaharlari ichida dastlabkilaridan biri edi.
11 1934-yilda barpo etilgan va ishchilaming manzilgohlarini o ‘z ichiga 
olgan edi, ular: Yuqori ijtimoiy shaharcha, Quyi ijtimoiy shaharcha, 
Ho'zsuv, Quyi Komsomol. Shahar Toshkentdan shimoli-sharqda,
< hirchiqning o ‘ng sohilida, Qarjantov va Chotqol tizmalari ora!ig‘idagi 
vndiyda, dengiz sathidan 600 m balandlikda joylashgan. Bu joylarda 
ilfj.aii uncha katta bo‘lmagan Niyozbek qishlog‘i va Troiskoyc manzilgohi 
loylashgan edi. Shahaming rivojlanishiga Chirchiq daryosi katta ijodiy 
in 'sir ko'rsatdi. Tezoqar daryoning suvidan G ‘azalkentdan tortib 
( hmozgacha bo‘lgan maydondagi vodiyni sug‘orishda foydalangan.
Shahar tez rivojlandi, har yili yangi mahallalar, mikrotumanlar 
«liirilib, aholi nufusi ortdi. 1939-yilda Chirchiqda 14,9 ming odam 
Viishar edi. Chirchiq rejasining dastlabki loyihasi 1933—1936-yillafda 
Muskvaning Gidrostroyproyekt instituti tomonidan ishlab chiqildi (arxi- 
li'klorlarG . Orlov, P. Tarakanov, V. Lavrov va boshqalar, maslahatchi 
V, Vesnin). U 1947-yilgacha reja va qurilish asosi bo ‘lib xizmat qildi.
Shu yillardagi yurtimizning qadimiy shaharlatini tartibga keltirish, qayta 
likliiNh va rivojlantirish asosiy vazifalardan biri edi. Toshkent shahrining 
vungi 
qurish loyihasidan (fiiqaro muhandislaj G. Bauer va G.
Svarichi-vskiy 1924-y.) Toshkentni qayta rcia-ashtirish LarI\i bmhJajidL^^~. -
jNAMAHGAN D A V U ' 
17