Shaharsozuk tarixi

Navoiy. Navoiy shohroxi umumiy
ko‘rinishi, 1980-82-yy.
57

---

na shaharsozlik majmuiga birlashtirishdagi tabiiy intilishi bosh reja 
kesmasiga asos bo‘ldi.
Bunda ishlab chiqarish korxonalari shahar g‘arbiy chekkasi yoni- 
dagi, turar-joy hududi chekkasidan ikki kilometr naridagi sanoat min- 
taqasida jamlangan. Uch qator ihota daraxtlari o'tqazilgan bunday 
kenglik shahami sanoat chiqindilarining ehtimol tutilgan noxush ta ’si- 
ridan himoya qiladi. Korxonalarning turar-joylardan shamol yoiiga 
teskari qilib joylashuvi ham shunga imkon beradi.
Turar-joy uylari mikrorayonlari shahar hududining alohida joylashish 
uchun markaziy, eng qulay qismini egallagan. Ular transport shohroh- 
lari yordamida sanoat minlaqasi, tcmir yo‘l vokzali, Karmana tuman 
markazi, u yerdan esa aeroport bilan qulay bog‘langan.
1961-yilda ishlab chiqilgan bosh rejaga muvofiq N avoiy 70 
minggacha o ‘sish zaxirasi bilan 50 ming aholiga mo'ljallab loyihalash- 
tirilgan. Biroq sanoat shiddat bilan rivojlandi va 1975- yilga keliboq 
aholi nufusi istiqbol miqdoridan oshib kctdi, 1982-yil oxirigakelib 100 
minglik sarhadga yetdi. Ho/.irgi vaqtda shaharda 155 mingdan ko‘proq 
aholi istiqomat qiladi. Bu ko'plab tezkor loyiha yechimlarini va yangi 
bosh reja ishlab chiqishni talab etdi, unga ko'ra XXI asrning boshiga 
kelib, shahar aholisi 300 ming nafarga yctishi ko‘zda tutilgan.
Chiziqli-o'qli kompozisiya umuman shahar qurilishini o ‘ta m anti- 
qan va izchil amalga oshirish imkonini berdi. Uning asosiy shaharsozlik 
muhitini shakllantiruvchi turar-joy mikrorayonlari jam oa markazining 
asosiy rishtasiga go‘yo izchil tizilib borayotgandek tuyuladi. Butun 
shahar vujudi, obodonchiligi, zaruriy jam oat va xizmat ko‘rsatish 
binolarining bunday teng rivojlanishi qurilishlaming to ‘la mujassamligiga 
erishishga imkon tug‘dirdi. Bir yo‘nalishda saf tortgan shahar rivojla- 
nishining har bir bosqichida tugal va estetik nuqtai nazardan arxitek­
turaviy butunlikni o‘zida namoyon etgan.
Shaharning mikrorayonlarga b o ‘linishi ijtimoiygina emas, balki 
m a’lum texnologik m a’no kasb etdi. Mikrorayon asosiy ijtimoiy-rejaviy 
va ayni vaqtda qurilish texnologik birlik ishlab chiqarishni tashkil 
etish hamda uzluksiz qurilish mintaqasi bo‘lib qoldi.