Shaharsozuk tarixi

Asaka shaxaridagi
avto korxona.
220

---

Arxitekturadagi yangi yo‘nalish ham mavjud, ham yangi qurilayot- 
gan tem ir yo‘llar sohasida ham sodir bo'lm oqda, ularda ijtimoiy maishiy 
infratuzilmaning to ‘la m ajm uini ko ‘rish mumkin.
Tasdiqlangan investision dasturlarga muvofiq «Toshtemiryo‘lloyiha» 
institutida chet el sarmoyasi jalb etilib, sanoat va transport inshootlari 
qurish u c h u n texnik iqtisodiy loyihalari ishlab chiqildi. Jum ladan, 
Buxoro neftni qayta ishlash zavodi tashqi tem ir yo‘llar infratuzilmasini 
qurish, «To'qim achi» bekatidagi yo‘lovchi vagonlar ta ’m ir zaxirasini 
k en g ay tirish , S h o ‘rta n g a z -k im y o m ajm u i ta s h q i te m ir y o ‘lla r 
infratuzilm asini qurish, U chquduq shahridagi xalqaro aeroportining 
tashqi tem ir y o ‘llar infratuzilm asini qurish, «Toshkent-Angren» va 
«M arokand-B uxoro-Q arshi» tem ir y o ‘l hudu dlarini elektrlashtirish 
ko‘zda tutilgan va hokazo.
Ayrim m intaqalar tam sport ta ’m inotini bundan keyin h am yaxshi- 
lash, eltishga ketadigan chiqim larini kamaytirish, eng m uhim foydali 
qazilmalar konlarini o ‘zlashtirish uchun transport etib borishini ta ’m in­
lash, yangi ish o ‘rinlari yaratish m aqsadida katta ishlar qilinmoqda. 
Shu bilan b ir qatorda respublikamiz va « 0 ‘zbekiston tem ir yo‘llari» 
davlat aksiyadorlik tem ir yo‘l kompaniyasi rahbariyatlari tem ir yo‘l 
transportida yoiov ch ilarg a xizm at ko'rsatish m adaniyatini oshirish 
m asalasiga ju d a k atta e ’tib o r qaratm o q da. Shu m unosabat bilan 
0 ‘zbekiston Respublikasining barcha viloyat m arkazlarida yangi tem ir 
yo‘l vokzallari qurilishiga, ayniqsa davlatimiz va uning poytaxtining 
asosiy tem ir yo‘l vokzali — «Toshkent» shohbekatidagi vokzalga m u no ­
sabati o 'zg ach a aham iyatga molik. 1917-yilgacha bunyod etilgan 
Toshkent tem ir yo‘l vokzalini loyihalashtirish va qayta tiklash tarixi 
bir necha bosqichga ega. Vokzal yangilanguniga qadar mavjud b o ig a n
so‘nggi bosqich (arxitektorlar L. Trnvyanko, V. Rusanov, V. Biryukov) 
vokzalning bir qancha ishlab turgan binolari, m a’muriyat va «Loko- 
mativ» m ehm onxonasidan iborat edi. Ikki qavatli bino eski vokzal 
inshootiga parallel qilib tiklangan edi (1897-y.). Ular orasida oynavand 
zal birlashtirib turgan ichki hovlicha tashkil etilgandi.
Z am o n aviy shaharsozlik m e’yorlariga va yangi arxitekturaviy 
talablarga m uvofiq kelish, kom pozision m arkaz ham da eng m uhim
inshoot bo'lish uchu n
atro f hudud qurilishida barcha binolam i va 
vokzal majmuiga kiruvchi inshootlam i tubdan ta ’m irlash talab etilardi.
Q u rilg a n te m ir y o ‘l v o k z a li (2 0 0 5 -y .) y a x lit ja m la m a d a , 
arxitekturaning m onum ental yodgorliklari usullaridan olingan a n ’anaviy, 
tnilliy arxitektura uslubida hal etilgan. Shahar tom ondan bino bosh
221

---

fasadning kom pozision o 'q i markaziy peshtoq va arkli o'yiqlari b o ‘lgar 
ikki yondagi peshtoq hisoblanadi. Peshtoq pardozida sopol taxtacha- 
koshinlardan yasalgan rangdor m ozaikadan foydalanilgan. Fasadninf 
oynavand qilinmagan sirtini kengaytirish va shahar tom ondan fasadninj 
b u tu n en i bo'ylab k o 'rk am ro q ko'rinishi u c h u n qator derazalargs 
panjaralar qoplangan, ular mavjud derazalar o ‘rni va q o ‘shaloq u stunl 
arklarni takrorlab turadi.
Vokzal binosining yondagi uch qavatli bloklari devorlari kirisl 
peshtoqlari va markaziy fasadga o ‘xshab pardozlangan shakldor panjan 
bilan bog'langan. P erro n tom ondagi devorlar boshqacha uslubdar 
foydalanish yoki yangi arxitekturaviy qism lar kiritish nuqtai nazaridar 
kam o ‘zgartirilgan. Fasadning butun uzunasi bo'ylab bino soyabon 
k o 'p r o q o ld in g a c h iq a rilg a n , sh u n in g d e k te m ir - b e to n quyosh 
qaytarg'ichning mavjud qism lari qayta t a ’m irlangan, balkonning betor 
to 'sin i anodlashtirilgan alyum iniyga alm ashtirilgan, m etall vitrajlai 
qoraytirilgan oynali, shisha paxta solingan (steklopaket) allyuminiy 
vitrajlarga aylantirilgan, devor pardozida alyuminiy panellar va tabiiy 
toshJar-granit ham da m arm ardan foydalanilgan.
«Boysun» stansiyasidagi tem ir yo'l vokzali ikki blokdan iborat, 
ular bir-biri bilan poyezd kelishini kutuvchi yo'lovchilarga m o'ljallangan 
ochiq bostirm a vositasida ulangafi.
Vokzal majmui zamonaviy arxitekturaviy uslubda hal etilgan, u 
ilgari qurilgan vokzallardan keskin ajralib turadi. Manzilgoh va perron 
to m o n d a n y o'lo vch ilar zaliga olib kiradigan eshiklar yarim doirali 
m ehrob ko'rinishida bo'lib, tem ir sinchlardan yasalgan va zam onaviy 
«alyukabond» bezak ashyosi bilan choklangan. Vokzal binosi panjaralari