Boshqaruv psixologiyasi darslik

 
GLOSSARIY 
 
Mazkur qismda boshqaruv 
psixologiyasiga daxldor sanalgan tayanch 
tushunchalarning izohli tahlili berilgan 

---

228 
 
Akmeogramma
– akmeografik yondashuvning asosiy metodi va u 
progressiv rivojlanishga hamda birinchi navbatda shaxsning professionalizmi va 
konkret mehnat sub‟yektlari faoliyatining taraqqiyotiga imkon beradigan talablar, 
sharoit va omillar tizimini namoyon etadi. 
A
. – doimo individual bo„ladi, rasmiy 
ravishda u samarali faoliyat ko„rsatayotgan sub‟yektning individual “kesimi”ni, 
uning imkoniyatlari va istiqbollarini, o„rnini qoplaydigan va aksi bo„lgan 
xususiyatlarini o„zida mujassam etadi. 
A
. – professiogramma va psixogrammaga 
nisbatan umumlashtiruvchi kategoriya bo„lib hisoblanadi. 
Akmeologiya
– ulg„aygan shaxsning rivojlanish va komillikka erishish 
jarayonini o„rganuvchi maxsus fan. 
A. 
(grekcha “
akme
– cho„qqi, yuqori pog„ona, 
gurkiratuvchi kuch” ma‟nolarini bildiradi) – ilmu-fanning shunday yangi 
tarmog„iki, u insonni o„z taraqqiyoti dinamikasida, takomili hamda hayot-
faoliyatining turli bosqichlarida o„zidagi eng kuchli qobiliyatlarini namoyon 
qilishining kompleks masalalarini o„rganadi. Ya‟ni u shaxsni o„z takomili 
jarayonida, ana shu taraqqiyot va yuksalishning ob‟yektiv hamda sub‟yektiv 
omillari doirasida tadqiq etadi. 
A.
tushunchasi birinchi marta fanga rus olimi 
N.Ribnikov
tomonidan 1928-yilda kiritilgan bo„lib, uning o„zi bu fan predmetini 
yetuk insonlarning shakllanishi jarayonidir, deb ta‟riflagan edi. Lekin tom 
ma‟nodagi jiddiy fan sifatida uning shakllanishiga yana bir rus psixologi 
B.Ananyev
va uning izdoshlari bo„lgan peterburglik olimlar alohida ulush 
qo„shishgan. Ularning ta‟kidlashlaricha, akmeologiyaning predmeti – odamning 
ijodiy salohiyati bo„lib, u inson tomonidan o„ziga inoyat etilgan barcha 
imkoniyatlar va iqtidorni qanday qilib, qanday shartsharoitlarda, qaysi 
qonuniyatlar ta‟sirida ro„yobga chiqarishini kompleks tarzda o„rganadi. 
A.
fanining 
asosiy vazifasi ongli faoliyat sub‟yekti bo„lmish shaxsni turli faoliyat 
jarayonlarida, xususan, tanlagan kasb-kori, ixtisosligi doirasida o„z ijodiy 
salohiyatini to„la ochish va amalda namoyish etishiga bog„liq bo„lgan bilimlar, 
amaliy ko„nikmalar, malakalar, texnologiyalar bilan ta‟minlash, tanishtirishdir. 
V.Zazikin
va 
A.Chernishov
larning yozishicha: “
A.
– mohiyatan bu yetuk, barkamol 
insonlarning rivojlanishi to„g„risidagi fandir”. Shuning uchun ham bu fan bugun 

---

229 
biz uchun juda muhim va uning imkoniyatlari deyarli ochilmagan. Milliy istiqlol 
g„oyalarida barkamol shaxs, komil inson g„oyasi yetakchilardan sifatida berilgan 
ekan, biz bo„lajak menejer (rahbar)lar tarbiyasida ularni o„z imkoniyatlarini 
rivojlantirishga, o„zligini anglash orqali, kar‟yeraning har bir bosqichida o„z 
“acme”
si – barkamollik cho„qqisining nimalar va qanday omillar hisobiga 
rivojlantirish mumkinligini o„rgata olishimiz kerak.