O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

Mahmudxo'ja Behbudiy
Turkistonning barcha aholislga 
«hozirgi dunyoda yashash, ziyoli, komil 
va odil»
 bo'lish uchun o'z vatani tarixini o'rganish da’vati bilan murojaat 
qildl. Bu davrning yana bir yirik tarixchi olimi 
Muhammad Solih 
edi. U 
25 yillik 
izlanishlaridan keyin 
«Tarixi jadidayi Toshkent» 
(Toshkent- 
ning yangi tarixi) asarini yozgan. Asar Toshkent shahrining XIX asrdagi 
qiyofasi batafsil yoritilganligi bilan qimmatlidir.
Xorazmlik mashhur ollm 
Muhammad Yusuf Bayoniy 
ham avlodlar- 
ga ikki yirik tarixiy asarini meros qoldirgan. Bular 
«Xorazm tarixi» 
va 
«Shajarayi Xorazmshohiy» 
asarlaridir.
Rus tadqiqotchilari ham o'Ikadagi tarix fani rivojlga sezilarli hissa 
qo'shgan. Ulardan biri sharqshunos va arxeolog 
V.Vyatkin (1 8 6 9 -
1932) 
bo'lib, u 
Samarqandda 
faoliyat yuritdi. V.Vyatkin mahalliy ta- 
rixchilar bilan birgalikda ancha vaqt 
Ulug‘bek rasadxonasi 
o'rnini 
izladi. 
1908-yili 
rasadxona binosi qoldiqlarini va rasadxonaga tegishli 
asbob-uskunalarning bir qismini topishga muvaffaq bo'ldi. U 
«Shohi-
zinda», «Cho'ponota», «Afrosiyob q o‘rg‘oni» 
asarlarini yozdi. Rus 
va o'zbek tillarini o'rganish bo'yicha qator darsliklar muallifi bo'ldi.
1895-yili 
tashkil etilgan 
Arxeologiya havaskorlari to‘garagining
qatnashchilari o'Ikadagi tarixiy yodgorliklarni o'rganishga kirishdi. 
Garchi qidiruv va qazish ishlari kamdan kam o'tkazilgan bo‘lsa-da,

---

314