Tijorat banklari faoliyati tahlili indd

me’yorga nisbatan o‘zgarishi
Banklar
2008
2009
2010
2011
2012
Haqiqatda
Belgilangan me’yorga
nisbatan farqi (+, –) marta
Haqiqatda
Belgilangan me’yorga
nisbatan farqi (+, –) marta
Haqiqatda
Belgilangan me’yorga
nisbatan farqi (+, –) marta
Haqiqatda
Belgilangan me’yorga
nisbatan farqi (+, –) marta
Haqiqatda
Belgilangan me’yorga
nisbatan farqi (+, –) marta
OATB «O‘zsanoat-qurilishbanki»
58,5%
1,95
83,5%
2,8
85,7%
2,9
80,7%
2,7
54,3%
1,8
DT «Xalq banki»
72,4%
2,4
68,4%
2,3
95%
3,2
75,6%
2,5
86,9%
2,9

---

143
DT «Xalq banki»da joriy likvidlik koeffitsiyenti 2008-
yilda 2.4 punktga, 2009-yilda 2,3 martaga, 2010-yilda 3,2 
martaga, 2011-yilda 2,5 martaga va 2012-yilda 2,9 marta-
ga oshgan.
OATB «O‘zsanoatqo‘rilishbanki»ning joriy likvidlik ko-
effitsiyenti tahlili natijaridan xulosa qilish mumkinki, maz-
kur bank yuqori likvidli hisoblanadi. Bu holatda omonat-
chilar va kreditorlarning manfaatlari har tomonlama hi-
moyalangan. Ammo joriy likvidlik koeffitsiyentining had-
dan tashqari yuqori bo‘lishi bankda ortiqcha resusrlar mu-
ammosi mavjudligidan dalolat beradi. Mazkur muammo 
daromadlilik darajasini pasaytiradi va bu o‘z o‘rnida maz-
kur bank aksionerlarining talabiga javob bermaydi. OATB 
«O‘zsanoatqurilishbanki»da joriy likvidlik koeffitsiyenti-
ning bunday tarzda ko‘payib ketishiga asosiy sabab kas-
sa va boshqa kassa hujjatlari, O‘zR MBdan olinishi lo-
zim bo‘lgan mablag‘lar hisob raqamlarida haddan tash-
qari pul mablag‘larining saqlanganligidandir. Jumladan, 
2008-yilning 31-dekabr holatiga kassa hisob raqamlarida 
– 5 889,0 mln so‘m, O‘zMBdan olinishi lozim bo‘lgan hi-
sob raqamlarda – 5 495,0 mln so‘m; 2009-yil 31-dekabr 
ho latiga kassada – 20 569,2 mln so‘m, O‘zMBdan olinis-
hi lozim bo‘lgan hisob raqamlarda – 9 927,7 mln so‘m; 
2010-yil 31-dekabr holatiga kassada – 16 150,2 mln so‘m, 
O‘zMBdan olini 
shi lozim bo‘lgan hisob raqamlarda – 
29 878,8 mln so‘m va hokazo. 
O‘zbekiston Respublikasi DT Xalq bankida joriy lik-
vidlik koeffitsiyentining tahlil natijalari ko‘rib chiqilgan-
da mijozlar manfaati himoyalangan, lekin mazkur koeffi-
tsiyentning belgilangan me’yordan o‘tib ketganligi ortiqcha 
resurslar mavjud bo‘lishi bilan bog‘liq muammo mavjudli-
gidan dalolat beradi. Bizga ma’lumki, bu muammo Dav-

---

144
lat tijorat Xalq bankining daromadlilik darajasini pasayti-
rib, ta’sischilar talabiga javob bermaydi. DT Xalq banki jo-
riy likvidlik koeffitsiyentining bunday sur’atlarda oshib ke-
tishining asosiy sababi kassa, vakillik hisob raqamida va 
boshqa aktiv hisob raqamlarda pul mablag‘larini ko‘p miq-
dorda harakatsiz ushlab turilishi natijasidadir. Jumladan, 
2008-yilning 31-dekabr holatiga kassa hisob raqamlarida 
22842,4 mln so‘m, muxbirlik hisob raqamda 3907,4 mln 
so‘m, boshqa aktiv hisob raqamlarda 40691,2 mln so‘m; 
2009-yil 31-dekabr holatiga kassa hisob raqamlarda 4681,7 
mln so‘m, muxbirlik hisob raqamda 860,5 mln so‘m, bosh-
qa aktiv hisob raqamlarda 63293,2 mln so‘m; 2010-yil 31-
dekabr holatiga kassa hisob raqamlarda 4199,6 mln so‘m, 
muxbirlik hisob raqamda 1 211,9 mln so‘m, boshqa aktiv 
hisob raqamlarda 60564,2 mln so‘m; 2011-yil 31-dekabr 
holatiga kassa hisob raqamlarda 17097,5 mln so‘m, mux-
birlik hisob raqamda 4322,1 mln so‘m, boshqa aktiv hisob 
raqamlarda 101790,4 mln so‘m mablag‘lar mavjud bo‘lgan. 
Ushbu mablag‘lar daromad keltirmaydi. Bank faoliyatining 
daromadliligini oshirish maqsadida, ushbu mablag‘larning 
bir qismi daromad keltiruvchi aktivlarga yo‘naltirilmog‘i 
lozim edi. Buni operativ ravishda hal qilinmaganligining 
asosiy sababi banklararo kredit resurslari bozorining rivoj-
lanmaganligi bilan izohlanadi.

---

145
7.3-jadval