Шаҳарсозлик нормалари ва қоидалари шаҳарсозлик

1-жадвал* 
Аҳоли 
пункт-
лари 
гуруҳ-
лари 
Аҳоли, минг киши 
Шаҳар-
лар 
Шаҳар 
посёл-
калари 
Қишлоқ 
аҳоли 
пункт-
лари 
Ўта йирик 
1000 дан 
ортиқ 
- 
Йирик 
250 дан 
1000 гача 
10 дан 
ортиқ 
5 дан 
ортиқ 
Катта 
100 дан 
250 гача 
5 дан 
10 гача 
3 дан 5 
гача 
Ўрта 
50 дан 
100 гача 
3 дан 
5 гача 
1 дан 3 
гача 
Кичик 
50 гача 
3 гача 
1 гача 
Изоҳ*: 1. Шаҳарлар ва шаҳар посёл-
каларининг бош режалари тасдиқлангани-
дан кейин ҳар 10 йилда корректура 
қилиниши лозим. 
2. Аҳоли сони 250 мингдан ортиқ 
бўлган шаҳарлар учун лойиҳалар 2 
босқичда ишлаб чиқиш тавсия этилади: 
- шаҳар ва унинг атрофи зонаси бош 
режасининг техник – иқтисодий асосла-
ниши (ТИА); 
- шаҳар бош режаси лойиҳаси. 
3. Шаҳарлар, шаҳар посёлкалари ва 
қишлоқ аҳоли пунктларидаги аҳолининг 
ҳисобланган сони 20,0 минг кишигача 
бўлса, у ҳолда бош режаларни батафсил 
режалаштириш лойиҳаси билан бирга 
қўшиб ишлаш тавсия этилади. 
4. Шаҳарнинг 
истиқболли ривож-
ланиши учун (30-40 йил) назарда тутилган 
захира ҳудудлари шаҳар чегара чизиғига 
киритилган бўлиши ва шаҳарнинг келгу-
сидаги эҳтиёжлари учун фойдаланилиши 
лозим. 
9.* Аҳолининг 
лойиҳавий 
муддат учун ҳисобланган сони аҳоли 
пунктининг 
истиқболли 
ривож-
ланиши тўғрисидаги маълумотлар 
асосида, аҳолининг табиий ва 
механик тарзда ортиши бўйича 
демографик прогноз ва маятникли 

---

12-бет. ШНҚ 2.07.01-03 
миграцияни ҳисобга олинган ҳолда 
аниқланиши лозим. 
10*. Шаҳар ва қишлоқ аҳоли 
пунктлари ривожлантирилиши учун 
ҳудуд меъморий-режавий ечимлар-
нинг техник-иқтисодий, санитария-
гигиеник 
кўрсаткичлар, 
ёқилғи-
энергетик, сув, ҳудудий захира лар, 
атроф муҳит ҳолатининг вариант-
ларини таққослаш асосида, табиий ва 
бошқа шароитларнинг келажак-даги 
ўзгариши бўйича прогнозларни, 
ушбу ҳудудлардан оқилона функ-
ционал фойдаланиш имкониятини 
ҳисобга олган ҳолда танланиши 
лозим.
Янги шаҳар ва бошқа аҳоли 
пунктларини қуриш, мавжудларини 
реконструкция қилиш учун ҳудуд-
ларни танлаш аҳолининг ишлаш, 
яшаш ва дам олиш жойларини 
оқилона жойлаштириш имконият-
ларини 
ҳисобга 
олган 
ҳолда, 
ҳудудларнинг табиий ва бошқа 
шароитларини ўрганиш ва таҳлил 
қилиш, 
вариантларнинг 
техник 
иқтисодий, санитария-гигиеник ва 
меъморий-режавий кўрсаткичларини 
таққослаш асосида амалга ошириш 
зарур. 
Янгидан қурилаётган саноат 
корхоналари 
меҳнаткашларини 
жойлаштириш учун ҳудуд танлаш 
ушбу корхоналар учун ҳудуд танлаш 
билан бир вақтда амалга ошириш 
зарур. 
Янгидан қурилаётган шаҳар ва 
бошқа аҳоли пунктлари учун, ҳамда 
мавжудларини реконструкция қилиш 
учун ҳудудларни қишлоқ хўжалик 
мақсадида фойдаланил-майдиган ёки 
қишлоқ хўжалиги учун яроқсиз 
бўлган 
ерлардан 
ёки 
қишлоқ 
хўжалиги учун сифати ёмон бўлган, 
фойдаланилган 
ҳолларда 
эса 
ўзлаштириш учун махсус муҳан-
дислик тадбирларини ўтказиш талаб 
этадиган ерлардан танлаш лозим.
Шаҳар ва бошқа аҳоли пункти 
учун 
белгиланган 
чегараларда 
жойлашган, аммо қурилиш объект-
лари 
мавжуд 
бўлмаган 
ерлар 
биринчи навбатда ўзлаштирилиши 
лозим. 
Суғориладиган ва захи қочи-
рилган ерлар ва шудгорларда, кўп 
йиллик 
мевали 
дарахтлари 
ва 
узумзорлари бор бўлган ер майдон-
ларида, шунингдек сувни муҳо-
фазаловчи, 
ҳимоя 
мақсадларида 
ўтқазилган 
ва 
бошқа 
турдаги 
ўрмонлар билан банд ерларда янги 
шаҳарларни 
ва 
бошқа 
аҳоли 
пунктлари, 
саноат 
корхоналари, 
иншоотлар, бинолар ва коммуни-
кацияларни жойлаштириш, мавжуд-
ларини 
реконструкция 
қилишга 
фақат истисно тариқасида, кўрса-
тилган ерларнинг Ер кодексига 
мувофиқ истеъмолдан чиқарилиши 
фақат Ўзбекистон Республикаси 
Олий Мажлиси қарори бўйича 
амалга оширилишини ҳисобга олган 
ҳолда, рухсат этилади. 
Шаҳарлар ва бошқа аҳоли 
пунктлари 
ҳудудларида 
қурила-
диган, саноат корхоналари, бинолар 
ва иншоотларнинг майдон ўл-
чамлари минимал зарур катталикда, 
иморатлар қурилишининг зичлик 
меъёрларига риоя қилинган ҳолда 
қабул қилиниши керак. 
Фойдали қазилмалари мавжуд 
майдонларда иморат қуриш учун ер 
участкаларини ажратиб берилиши 
давлат тоғ-кон назорат органлари 
билан келишилган ҳолда амалга 
оширилади. 

---

ШНҚ 2.07.01-03 13-бет 
Бинолар, иншоотлар ва комму-
никацияларни жойлаштириш қуйи-
даги ҳолларда рухсат этилмайди: 
- шахталар ва фойдали қазилма-
ларни бойитиш комбинатларининг 
тоғ жинслари ағдармалари мавжуд 
бўлган хавфли зоналарида; 
- ўпирилишлар, қор кўчкилари 
ва сел оқимлари, сув омборларидан 
фавқулодда сув чиқарилиши ва сув 
босиш 
хавфи 
мавжуд 
бўлган 
зоналарда; 
- сув 
таъминоти 
манбалари 
санитария муҳофазаси доиралари-
нинг биринчи зонасида;
 
- лойиҳаланаётган 
объектлар 
курортлардаги даволаш воситала-
рини ишлатиш билан бевосита 
боғлиқ бўлмаган ҳолларда, курорт-
лар санитария муҳофазаси доираси 
зонасида; 
- ҳимоя ва санитария-гигиеник 
функцияларни бажарувчи ва аҳоли 
дам олувчи масканлар ҳисобланган 
ўрмонлар, ўрмонли парклар ва бошқа 
дарахтзорлар 
эгаллаган 
шаҳарларнинг 
яшил 
зоналари 
ерларида; 
- санитария-гигиеник 
хизмат-
лар кўрсатувчи ташкилотлар бел-
гилаган муддатлари ўтмагунга қадар 
органик ва радиактив чиқиндилар 
билан ифлосланган ерларда; 
- табиий мажмуаларга талофат 
етказиши ёки илмий ва маданий 
қийматга эга бўлган табиий объект-
лар сақланишига хавфи мавжуд 
бўлган ҳолларда қўриқхоналар ва 
уларнинг 
муҳофаза 
қилинувчи 
зоналарида бино, иншоотлар ҳамда 
коммуникацияларни жойлаштириш 
тақиқланади.
- ёдгорликларни сақлаш бўйича 
тегишли ташкилотларнинг рухсати-
сиз бинолар, иншоотлар ва комму-
никацияларни тарихий ва маданий 
мерос ёдгорликларини ҳимоя қилиш 
зоналарида жойлаштириш тақиқ-
ланади; 
- кўчмас тарихий ва маданий 
ёдгорликларни бузиш, кўчириш, 
ўзгартириш 
тақиқланади. 
Фақат 
алоҳида ҳоллардагина Ўзбекистон 
Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 
рухсати билан бу қоидага 
ўзгартириш 
киритилиши 
мумкин. 
11*. Ҳудудлардан функционал 
фойдаланиш устиворлигини ҳисобга 
олиб, аҳоли пунктининг ҳудуди 
турар-жой, ишлаб чиқариш ва 
ландшафт-рекреация 
қисмларга 
бўлинади.