10 ma’ruza aksonometrik proeksiyalar reja 12. 1

kiyshik burchakli
aksonometrik proeksiyalar deyiladi.
Kiyshik burchakli aksonometrik proeksiyalarga 
frontal
 
izometrik 
proeksiyalar kiradi. 

---

Mashinasozlik chizmachiligida asosan tugri burchakli aksonometrik 
proeksiyalar kullanilganligi uchun chizma geometriyada shu usuldan foydalaniladi. 
Aksonomeriya tekisligining vaziyatiga karab aksonometrik uklar buyicha 
uzgarish koeffitsentlari va ular orasidagi burchaklar xar xil buladi. 
Agar uchala aksonometrik uklar buyicha uzgarish koeffitsentlari uzaro teng 
bulsa, bunday aksonometrik proeksiya 
izometriya
deyiladi. 
Agar ikkita uk buyicha uzgarish koeffitsentlari uzaro teng bulib, 
uchinchisidan fark kilsa, bunday aksonometrik proeksiya 
dimetriya 
deyiladi. 
Tugri burchakli izometrik proeksiyada aksonometrik o‘qlar orasidagi 
burchaklar 120
O
dan buladi. (1-shakl) 
1-shakl 
12.2 Aksonometriyaning asosiy teoremasi 
Natural koordinat sistemasi va proeksiyalash yo‘nalishi aksonometriya 
tekisligiga nisbatan har xil vaziyatda joylashuviga qarab aksonometrik o‘qlar bir 
biriga nisbatan turli vaaziyatda joylashgan bo‘ladi. 
Bunda 
aksonometrik 
masshtablar ham turlicha bo‘ladi. Demak aksonometrik o‘qlarni va masshtablarni 
ixtiyoriy ravishda berish mumkin. 
1853 yilda Avstriyalik geometr Karl Lyulke (1810-1876) aksonometriyaning 
asosiy teoremasini yaratdi. 
Teorema: 
Bir nuqtadan chiqqan tekislikdagi har qanday uchta yarim 
to‘g‘ri chiziq fazoda bir-biriga perpendikulyar bo‘lgan uchta o‘zaro teng 
kesmaning parallel proeksiyasi deb qarash mumkin. 
 

---

1864 yilda bu teoremani nemis geometri A.Shvars umumlashtirdi.