Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
104 
əlavə suallara cavab vermə prosesində təlim materialı haqqında 
dərin bilik nümayiş etdirənlərə vermək məsləhətdir. 
Seminarı qiymətləndirmək üçün bir sıra meyarlar var ki, 
onlardan tədbirin məhsuldarlığını müəyyən etmək olar. 
Seminarın məzmununu qiymətləndirmək üçün meyarlar: 
1. Fənnin iş proqramına uyğunluq; 
seminar planının keyfiyyəti (tam, ətraflı, həddən artıq 
yüklənmiş plan); 
2. Seminarın məqsədinin aydınlığı; 
3. Müzakirə məsələlərinin müzakirəsi; 
4. Müzakirə olunan məsələlərə elmin, texnikanın və mə-
dəniyyətin müasir nailiyyətləri nöqteyi-nəzərindən baxılması; 
5. Nəzəriyyə ilə təcrübənin üzvi vəhdətinin açıqlanması; 
6. Seminarın peşəkar yönümlü olması, müzakirə olunan 
materialın tələbə hazırlığının profili, onların gələcək ixtisası ilə 
əlaqəsi; 
7. Seminarın dərsliyin məzmununa nisbəti (dərslikdə 
olmayan hesab olunan material; qismən verilmiş material, tam 
təqdim olunan material və s.); 
8. Seminarın məzmununda fənlərarası və fənlərarası əla-
qələrin həyata keçirilməsi. 
Seminarın metodologiyasının qiymətləndirilməsi meyar-
ları: 
1. İstifadə olunan seminarın formasının seçilməsinin 
əsaslılığı və düzgünlüyü; 
2. Seminarın qurulmasının məntiqi ardıcıllığı; 
3. Tələbələrin təfəkkürünün aktivləşdirilməsi üsulla-
rından istifadə; 

---

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
105 
4. Alınan məlumatların konsolidasiyası üsullarından isti-
fadə; müzakirənin gedişinə və seminar dərsinin tapşırıqlarının 
tələbələr tərəfindən icrasının nəticələrinə nəzarətin səmərəli 
üsullarından istifadə; 
5. Texniki tədris vasitələrindən və əyani vəsaitlərdən 
istifadə (46, s. 105-106). 
Seminarların təşkilinin qiymətləndirilməsi meyarları: 
1. Seminarın müddətinin (saatların sayının) iş proqramına 
və tematik plana uyğunluğu; 
2. Seminar planının olması; 
3. Seminarın başlamasının aydınlığı (vaxtın gecikmə-
məsi, müəllimin sinifə daxil olması və s.); 
4. Seminarın başa çatmasının aydınlığı (seminarın başa 
çatması, bitmə vaxtı və s.); 
5. Tənzimlənən fasilələrə riayət edilməsi; 
6. Tələbələrin seminarda iştirakı; 
7. Seminarda nizam-intizam; 
8. Tələbələrin seminara hazırlanması; 
9. Seminarda vaxtın rasional bölüşdürülməsi; 
10. Seminara hazırlıq zamanı tələbələrin müstəqil işini 
təmin edən seminar planlarının və digər tədris nəşrlərinin la-
zımi sayda toplularının olması; 
11. Seminarın keçirildiyi auditoriyanın mövcud norma və 
tələblərə uyğunluğu (kifayət qədər imkan, texniki vasitələrdən 
istifadə imkanları, dizayn və s.); 
12. Zəruri əyani vəsaitlərin və texniki vasitələrin olması. 
Seminarda tələbələrin işinin idarə edilməsinin qiymətləndiril-
məsi meyarları; 

---

Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları 
106 
13. Seminardan əvvəl və seminar zamanı tələbələrin ədə-
biyyatla müstəqil işin nəticələrini əks etdirən konspekt, cədvəl, 
diaqram və digər materialların hazırlanmasına nəzarət; 
13. Giriş sözü zamanı tələbələrin fəaliyyətinin səfərbər 
edilməsi, təşkili və aktivləşdirilməsi; 
14. Seminar zamanı tələbələrin bəyanatlar, çıxışlar, 
çıxışların və iradların təhlili ilə məşğul olmağa həvəsləndiril-
məsi; 
15. Hər bir seminar sualından əvvəl və sonra mikro-giriş 
və mikro-nəticə; 
16. Yekun nitq zamanı nöqsanların ümumiləşdirilməsi, 
nöqsanların aradan qaldırılması, tələbələrin əməyinin qiymət-
ləndirilməsi, şagird hazırlığının təkmilləşdirilməsi üzrə tövsi-
yələr, tələbələrin suallarına cavablar; 
17. Seminarda baxılan materialın digər növ auditoriya və 
tələbələrin müstəqil işlərinin məzmunu ilə uzlaşdırılması; 
18. Qrup idarəçiliyi: tələbələrlə əlaqə yaratmaq bacarığı 
(müəllim bütün tələbələrlə ünsiyyət qurur, bir neçə tələbənin 
işinə arxalanır, digərlərini passiv buraxır və s.); 
19. Növbəti seminar üçün tapşırıq qoymaq.