Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
66
rəyçinin tənqidi iradları və məsləhətləri müəllifə nəzərə alın-
mayan səhvləri, boşluqları, qeyri-dəqiqlikləri aradan qaldır-
mağa, mühazirənin məzmununu və formasını təkmilləşdirməyə
kömək edəcəkdir. Bununla belə, rəyçinin gəldiyi nəticə müəy-
yən dərəcədə onun fərdi baxışını, öz təcrübəsini əks etdirir. Bu-
nunla əlaqədar mühazirə fənn-metodiki komissiyanın və ya
kafedranın bölməsinin iclasında müzakirə edilməlidir. Belə bir
fürsət varsa, yalnız mətni müzakirə etmək deyil, həm də təc-
rübəsiz müəllimi dinləmək arzu edilir.
Mövcud tələblərə uyğun hazırlanmış mühazirə mətni
kafedranın iclasında fənn-metodiki komissiya və ya bölmə
sədrinin məruzəsi əsasında müzakirə edilir, sonra baş səhifədə
göstərilən kafedra müdiri tərəfindən təsdiq edilir. Yalnız bun-
dan sonra mühazirə auditoriyaya qəbul edilə bilər (32, s. 144).
Kobud pozuntu, mühazirəçinin mühazirə mətni və daha
sonra sinifdə oxunan dərsliyi olmayan dərsə gəldiyi
hallar
hesab edilməlidir. Fayda vermək əvəzinə, bütövlükdə şöbəyə
yalnız zərər verir və güzəştə gedir.
Mühazirə materialı yeni kurslarda oxunsa və
aprobasiya
mərhələsindən keçsə belə, o, hələ də mövcud tələblərə uyğun
tərtib edilir və daha da diqqətlə işlənməlidir (34, s. 150).
Bu tələblər heç bir şəkildə müəllimin yaradıcılıq ilhamını
məhdudlaşdırmır. Onlar təhsil prosesini texnoloji istiqamətə
çevirmək üçün nəzərdə tutulub. Yaradıcı axtarış, improviza-
siyalar ümumi təlim konsepsiyasına zidd olmayan balanslaş-
dırılmış olmalıdır. Axı elmi-pedaqoji kadrların bütün peşə
fəaliyyəti növləri dövlət təhsil standartlarına, tədrisin ən son
tələblərinə uyğun olmalıdır.
Bu mərhələlərin aşağıdakı elementlərini nəzərdən keçirək.
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
67
əlim. Müəllim öz fəaliyyətlərinin əhəmiy-
yətini dərk etməli, biliyinə inam yaratmalıdır. Bu, müəyyən
dərəcədə didaktik məqsədlərin, fənlərarası və fənlərarası əlaqə-
lərin dərk edilməsinə, bu fənnin və bu mövzunun mütəxəssis
hazırlığında yerini dərk etməyə kömək edir.
ər bir məsələnin işıqlandırılması üçün vaxtın
ilkin
ölçülməsi.
Bu mərhələ hər bir kompozisiya hissəsinin əhatə olun-
ması üçün ayrılmış vaxtda bəzi düzəlişlər etməyə imkan verir.
Lazım gələrsə, nəyin verilə biləcəyi, mühazirədən kənarda
qalması və ya seminarın plan-xülasəsinə daxil edilməsi, hansı
məsələlərin daha ətraflı işıqlandırılması müəyyən edilir.
əlim. Mühazirənin
konspekti musiqi par-
titurası ilə müqayisə oluna bilər, çünki burada təkcə mətn deyil,
həm də mühazirəçinin xüsusi qeydləri var: materialı yazmaq
üçün tempi harada yavaşlatmaq və tempi harada sürətləndir-
mək olar; məntiqi vurğunun harada qoyulması; bu və ya digər
material fraqmentini hansı intonasiya ilə söyləmək. Diksiyaya,
ən azı xüsusi tələffüz tələb edən sözlərə, məsələn, başqa dillərdən
terminlər götürməyə xüsusi diqqət yetirilməlidir (36, s. 159).
Mühazirəçinin səsin gücü kimi alətlərini də nəzərdən
qaçırmamalıyıq. Buna görə də, hazırlıq mərhələsində müxtəlif
mümkün mühazirə vəziyyətlərini simulyasiya etmək lazımdır,
məsələn, mikrofonla, onsuz, zəif akustik xüsusiyyətləri olan
auditoriyada və s.
Podiuma çıxmazdan əvvəl bütün referatı yenidən oxu-
maq, diqqətlə nəzərdən keçirmək və lazım olduqda nömrələri,
adları, tarixləri, adları tənzimləmək faydalıdır. Əksər mühazirə-
çilər hazırlanmış materialı daha yaxşı mənimsəmək üçün onu
Taleh Xəlilov, Natiq Məlikov. Ali məktəblərdə mühazirə və seminar məşğələlərinin
təşkili və keçirilməsi yolları
68
plana, konspektə və ya tam mətnə uyğun olaraq əvvəlcədən
zehni olaraq danışırlar, bütün mühazirəni bir növ diqqətlə
nəzərdən keçirirlər.
Yalnız diqqətlə hazırlaşdıqdan sonra mühazirəçinin tələ-
bələrlə görüşməyə hazır olduğuna inanmaq hüququ var. Lakin
bu mərhələdə mühazirə üzərində iş bitməyib. Mühazirə baca-
rıqlarının yüksəldilməsi, mühazirənin keyfiyyətinin yüksəldil-
məsi təkcə hazırlıqdan deyil, həm də mühazirəçinin mühazirə
üzərində sonrakı işindən asılıdır.
Do'stlaringiz bilan baham: 
