Rivojlangan darslik lotin tayyor doc

Innovatsion tadbirkorlik. 
Tadbirkorlikka iqtisodiyotdagi yangicha yo`nalish, 
yangi korxonalar ochish asos bo`lib, tub maqsadlarni belgilaydi. Chunki tadbirkorlik 
deganda, avvalo yangicha ishlash, yangi mahsulot, yangicha xizmat xillarini yaratish, 
yangi texnologiya va usullarni qo`llash tushuniladi. Tadbirkorlik darajasi yangi 
mahsulot, yangicha ishlab chiqarishni joriy qilish, fan yangiliklari, yangi 

---

70
texnologiyani joriy qilish darajasi bilan belgilanadi. Demak, tadbirkorlik avvalo 
iqtisodiy yangilik bilan bog`liqdir, ya’ni u innovatsion tadbirkorlikdir. 
Innovatsion tadbirkorlikka keyingi vaqtlarda rivojlanayotgan venchur kapital 
juda mos keladi. Venchur so`zi inglizcha xatarli ma’nosini bildiradi. U fayqat yangi 
mayda korxonalar, kashfiyot, ilmiy yangiliklarga asoslangan holda ish boshlashi 
kerak bo`lgan korxonalarga sarf etilib, buning uchun yakka kapitaldan tashqari 
fondlar, hattoki korporatsiyalarga shunga qaratilgan maxsus bo`limlar tashkil etiladi. 
Yangilikning darajalari bo`lib, ular oddiy yangilik, texnologik yangilik, 
inqilobiy kashfiyotlardir. Oddiy yangilik tovardagi to`xtovsiz o`zgarishlar, ularning 
takomillashib borishidan iboratdir. Moda, tovarlar xususiyatlarining yangilanib 
borishi, iste’mol qulayliklarini kengaytirib borishlar shular jumlasidandir. 
Texnologik yangilik esa xomashyolarni, materiallar, energetika xillarini 
o`zgartirish, ishlab chiqarishning yangi usullarini qo`llashni o`z ichiga oladi. Bunda 
avtomatlashtirish, kimyoviy usullar juda qo`l keladi. 
Inqilobiy kashfiyot yangi xil tovarlar va ularning kompleksi, ishlab 
chiqarishning tub o`zgarishi bilan bog`liqdir. Bunda yangi tarmoqlar yuzaga keladi. 
Masalan, kompyuter tizimi, elektronika, videotexnika, tub yangi aloqa vositalari, 
kosmotexnika kabilar shular jumlasidandir. 
Yangiliklar darajasidan qat’iy nazar, ular uch yo`l bilan tijoriy mahsulot 
darajasiga yetkaziladi: 1) davlat korxonalari; 2) “ichki” tadbirkorlik; 3) tadbirkorlik 
orqali. Ilmiy g`oyalarni amalga oshirish muhim muammolardan hisoblanadi. Chunki 
juda ko`p ilmiy tadqiqot va kashfiyotlar hayotiy amaliyotsiz qolib ketadi. Kamdan-
kam kashfiyotlar, ilmiy g`oyalar ishlab chiqarishga va umuman hayotga tadbiq 
qilinadi. Ilmiy yangilik natijalari bilan tijoriy mahsuoot o`rtasidagi masofa juda 
uzoqdir. 
Fan bilan ijtimoiy talab o`rtasida o`zaro aloqa o`rnatishda, ularni tijoriy 
mahsulot darajasiga yetkazishda davlatning o`rni katta. Avvalo davlat o`z 
korxonalaridagi yangiliklar bilan bog`liq vazifalarni, shuningdek, barcha xalq 
xo`jaligidagi texnik yangilik siyosatini boshqaradi. 

---

71
Tadbirkorlik nuqtai nazaridan davlat sektorida bu sohada ma’lum qulayliklar 
bilan birga salbiy tomonlar ham mavjuddir. Bu salbiy tomonlar byurokratik, 
sansolarlik holatlari bilan bog`liq. Natijada kutilgan samaraga erishilmaydi. Bu 
tomondan davlat sektori xususiy sektor oldida zaiflik qiladi va yangiliklarni hayotga 
tadbiq qilishda xususiy tadbirkorlik ustunlik qiladi. 
Ilmiy 
tadqiqot 
natijalarini 
tijoriylashtirishdagi ikkinchi 
yo`l 
“ichki” 
tadbirkorlik 
bo`lib, 
bunda 
mavjud 
tadbirkorlik 
faoliyati 
tushuniladi. Chunki bularda 
ham 
ilmiy 
yechimlarni 
ishlab 
chiqarishda 
qo`llanishning 
imkoniyatlari, 
yangi 
moliyaviy 
resurslar, 
ishbilarmonlik, harakatdagi 
tezoblik, marketing tizimi 
mavjud 
bo`lib, 
yangi 
mahsulotni
muvaffaqiyatli 
tijoriylashtirish sharoitlariga 
ega bo`ladilar.
Xususiy tadbirkorlikda ham hamma narsa silliq yuz beradi deb bo`lmaydi. 
Chunki ularda ham byurokratlik, boriga ko`nikish, yangi oqimni o`z vaqtida 
sezmaslik, bori bilan qanoatlanish kayfiyatlari yo`q, deb bo`lmaydi. Bunday salbiy 
tomonlar mavjudligini sezgan korporatsiyalar bu sohadagi to`siqlarni olib tashlash va 
to`xtovsiz yangilanib borish uchun kurashib, haqiqiy tadbirkorlik mohiyatini saqlab 
qolishga harakat qiladilar.