Farmokognoziya oxiri p65

1. Flavan hosilalari.
Kondensatsiyalanuvchi taninlarning
asosiy qismini flavan hosilalari — flavolanlar: flavan-3-ollar
(katexinlar) va qisman flavan-3-, 4-diollar (leykoantotsianlar)
tashkil qiladi.
Flavolanlar flavanlarga yaqin birikmalar bo‘lib, keyingi
vaqtda ularning bir qanchasi taninlar tarkibidan sof holda
ajratib olindi va yaxshi o‘rganildi.
2. Yuqori darajali kondensatsiyalashgan (jiðslangan) tanin-
lar va flobafenlar. 
Bu taninlar yaxshi o‘rganilmagan.

---

293
OSHLOVCHI MODDALARNI TAHLIL QILISH USULLARI.
OSHLOVCHI MODDALARGA SIFAT REAKSIYALARI
Odatda, o‘simlik taninlariga sifat reaksiyalar qilish uchun
mahsulotdan 10% li suvli ajratma tayyorlab, 5 ta probirkaga 3 ml
dan quyiladi va ular ustiga temir-ammoniyli achchiqtoshning
va temir xloridning hamda alkaloidlar, o‘simlik shilliq mod-
dalari va jelatinning 1 % li eritmasidan qo‘shiladi.
Temir tuzlari eritmasi qo‘shilgan probirkada taninlar bo‘l-
sa, qora-ko‘k (pirogallol guruhi) yoki qora-yashil (pirokatexin
guruhi) rang va shu rangdagi cho‘kma, shilliq moddalar, jelatin
hamda alkaloidlar eritmasi qo‘shilgan probirkada esa rangsiz
cho‘kma hosil bo‘ladi.
OSHLOVCHI MODDALARNING TASNIF REAKSIYALARI
1. Oshlovchi moddalarning qaysi guruhga mansubligini xlo-
rid kislota va formalin ishtirokida olib boriladigan tasnif reaksiyasi
yordamida aniqlash mumkin. Buning uchun 200—250 ml
hajmli tagi tekis kolbaga o‘simliklardan tayyorlangan 10% li
tanin ajratmasidan 50 ml solinadi va ustiga 10 ml konsentrlan-
gan (1:1) xlorid kislota va formalinning 40% li eritmasidan 15
ml qo‘shiladi. So‘ngra kolbani tik turuvchi shisha nay bilan
birlashtirib, elektr plitka ustida to qizil g‘isht rangli cho‘kma
(taninlarning kondensatsiyalanuvchi guruhi kondensatsiyalani-
shidan vujudga kelgan cho‘kma) hosil bo‘lgunga qadar asta-
sekin qizdiriladi. Hosil bo‘lgan cho‘kma filtrlansa, filtratda gid-
rolizlanuvchi guruhning parchalangan mahsulotlari qoladi.
Bu guruh mavjudligini aniqlash uchun 5 ml filtrat olib, ustiga
1 g kristall holdagi natriy asetatdan asta-sekin solinadi va su-
yuqlikni chayqatmay, temir-ammoniyli achchiqtoshning 1% li
eritmasidan 10 tomchi qo‘shiladi. Natijada, kristall ustidagi
neytral zonada filtratdagi taninlarning gidrolizlanuvchi guruhi
parchalangan mahsulotlari mavjudligini isbotlovchi ko‘k yoki
zangori rangli to‘garakcha hosil bo‘ladi.
2. Kolbachaga o‘simliklardan tayyorlangan 10% li taninlar
ajratmasidan solib, unga nitrozometil uretan qo‘shib qaynagun-
cha qizdirilsa, kondensatsiyalanuvchi (pirokatexin guruhi) osh-
lovchi moddalar to‘liq cho‘kadi. Cho‘kma filtrlanadi. Filtratda
gidrolizlanuvchi (pirogallol guruh) oshlovchi moddalar borligi-
ni aniqlash uchun probirkada olingan 5 ml filtratga 1 g kristall
holdagi natriy asetatdan solinadi va suyuqlikni chayqatmay,

---

294
temir-ammoniyli achchiqtoshning 1% li eritmasidan 10 tomchi
qo‘shiladi. Pirogallol guruhi oshlovchi moddalar bo‘lsa, filtrat
binafsharangga bo‘yaladi.