Ergashxodjaeva Sh. Dj., Samadov A. N.,Alimxodjayeva, N. E., Sharipov I. B. Marketing kommunikatsiyasi

2.1–jadval. 
Marketing kommunikatsiyasi kompleksining ahamiyati 
 
Reklama 
Sotishni
rag’batlantirish 
Shaxsiy sotuvlar
PR 
Sanoat yo’nalishidagi 
tovarlar 
23 
44 
53 
38 
Olingan ma’lumotlar ishlab chiqarish yo’nalishidagi tovarlarni ilgari surish 
uchun eng samarali kommunikatsiya vositasi shaxsiy sotuvlar hisoblanadi deb xulosa 
chiqarishga imkon beradi. 
Sotishni rag’batlantirish kompleksi tarkibi ko’p jihatdan firmaning qanday 
ta’minot strategiyasidan foydalanishiga bog’liq (2.3-rasm). 
2.3–rasm. Kommunikatsiya strategiyalari turlari 
Itarish strategiyasi (pushing strategy; qisqacha – push) firmaning savdo 
personali va savdo vositachilaridan faol foydalanishni, shuningdek, tovarni sotuv 
kanallari bo’yicha ilgari surish uchun savdo sohasini rag’batlantirishni (chegirma, 
hisobga olish, mukofotlar) nazarda tutadi. 
Ushbu 
kommunikatsiya 
strategiyasining 
maqsadi 
shundan 
iboratki, 
kompaniyaning markali tovarlarini iste’molchilar uchun yanada ochiqroq qilishga 
А) тортиш стратегияси 
Ишлаб чиқарувчи 
Улгуржи савдо 
Чакана савдо 
Якуний истеъмолчи 
А) итариш стратегияси 
Ишлаб чиқарувчи 
Улгуржи савдо 
Чакана савдо 
Якуний истеъмолчи 

---

39 
imkon beradigan vositachilarni ma’lum bir assortimentni qo’llab-quvvatlashga 
motivasiya qilish lozim. Push turidagi muvaffaqiyatli kommunikatsiyalar sotuv 
joylarida kuchli qo’llab-quvvatlashni va savdo vositachilarining tovarlarni distribusiya 
kanallarida harakatlantirish bo’yicha samarali chora-tadbirlar ishlab chiqishini 
rag’batlantirishni ta’minlaydi. 
Tortish strategiyasida (pulling strategy; qisqacha – pull) marketing 
kommunikatsiyalari tovarning yakuniy iste’molchilariga yo’naltiriladi. Ularning 
vazifasi – savdo vositachilarini kerakli tovar xardini amalga oshirishga undash uchun 
yetarli bo’lgan talabni shakllantirish hisoblanadi. Ushbu strategiyani amalga oshirish 
ular tomonidan talabni shakllantirish maqsadida iste’molchilarni rag’batlantirish va 
reklama xarajatlari katta bo’lishini taqozo etadi. 
Agar pull turdagi marketing kommunikatsiyalari muvaffaqiyatli bo’lsa, 
iste’molchilar chakana savdogarlardan tovarni so’ray boshlaydi, chakana savdogarlar 
ulgurji savdogarlarga buyurtma beradi, ular esa – o’z navbatida, ishlab 
chiqaruvchilarga. Shunday qilib, ishlab chiqaruvchi firma tomonidan marketing 
kommunikatsiyalari tufayli iste’molchida tovarga nisbatan vujudga kelgan qiziqish 
tovarning distribusiya kanallari bo’yicha keyingi harakatlarini ta’minlaydi.