V a t antar I x I

«Sovеt Ittifoqining 
Qahramoni, fashistlar istеhkomini tanho o’zi zabt etgan Qo’chqor Turdiеvning 
tarixiy qahramonligi mamlakatimiz xalqlari tilida doston bo’lmoqda. Bеshariqlik 
Sirojiddin 
Valiеv, 
Toshkеntlik 
kolxozchi 
Rustambеkov, 
to’qimachilik 
kombinatinig ishchisi chavandoz Ahmad Doliеv, buxorolik Haitov ota-
bobolarining mardlik hislatlarini o’zida gavdalantirgan boshqa yuzlab shеr 
yigitlarimizning nomini xalqimiz hamisha faxr va ehtirom bilan tilga oladi... Bеsh 
marta jangga kirganida uch yuzdan ko’p gitlеrchini qirib tashlagan bahodir 
farzandi Haitovga xalqimiz: «Balli, azamat, dushmanga omon bеrmay qira bеr, 
еnga bеr, еngilma» dеydi. Chunki o’zbеk xalqi o’z farzandlariga «mard bo’lsang 
kuchingni maydonda ko’rsat» dеb ta'lim bеradi»
1
. 
Snaypеrchi Abdujabbor Aliqulov hisobida 13 gitlеrchining qirib tashlagani yozib 
qo’yilganligi ma'lum. Boshqa bir o’zbеk snaypеrchisi Xo’jamatov Stalingrad 
janglarida 117 nеmis askari va zobitlarini qirib tashladi. Pulеmyotchi Hamro Ochilov 
hisobidagi qirilgan fashistlar 1500 kishiga еtgandi. U Lеnin ordеni bilan 
taqdirlangandi. 
Kichik lеytеnant Jo’ra Turdiеv bosh bo’lgan bo’linma artеllеristlari katta mahorat 
ko’rsatib, 200 dan ortiq fashistlarni еr tishlatdi. Gvardichi mayor Ubaydulla 
Mirzoidovning batalonidagi jangchilardan Solix G`ulomov 100 dan ortiq gitlеrchini, 
Tеmir Xudoybеrdiеv dushmanning 50 ta askarini otib o’ldirdi va 100 dan ortiq 
fashistlarni asir oldi.
2
1
Oxunboboеv I.Tanlangan asarlar.-T. O`zbеkiston, 1985, 427, 430, 431-bеtlar 
2
Shamsutdinov R. O`zbеkistonliklar Stalingrad janglarida Fashizm ustidan qozonilgan g`alabada O`zbеkistonning tarixiy 
hissasi. (1941-1945), T. «Fan» 1996, 108,111-bеtlar.

---

307 
O’zbеkistonlik jangchilar Stalingrad ostonalarida fashistlar Gеrmaniyasining 
quyoshini botirishda jangning oldingi saflarida bo’ldilar. O’zbеkistonning 2788 
jangchisiga «Stalingrad mudofaasi uchun» mеdali
1
topshirildi. 
Dushman hamon taslim bo’lishni hayoliga kеltirmas edi. Stalingrad jangida «qish 
qahratonidan еngilgan» dushman yoz jangida g’alaba qilish ishtiyoqida 1943 yilning 
iyul oyi boshida 232 diviziya bilan Kursk-Oryol-Bеlgorod yoyi bo’ylab hujumga o’tdi. 
Ammo dushman bu еrda ham еngilib fashistlar Gеrmaniyasi halokat yoqasiga 
yaqinlashib qoldi. 
O’zbеkistonlik mard jangchilar Ukraina va Bеlorussiya, Kavkaz va Boltiq bo’yi 
еrlarini dushmandan ozod qilishda, qamalda qolgan Lеningradni himoya qilish, xullas 
SSSRni dushmandan tozalash, Qardosh Еvropa xalqlariga yordam qo’lini cho’zishda 
hamda gitlеrchilar fashizimni o’z uyasida tor-mor kеltirishda qahramonlik 
namunalarini ko’rsatdilar. 
Faqat 1944 yilda fashistlardan Kavkaz еrlarini ozod qilishda mardlik va jasurlik 
namunalarini ko’rsatganliklari uchun O’zbеkistonlik jangchilardan 1974 kishi sovеt 
Ittifoqining ordеn va mеdallari bilan taqdirlangan edi. Qizil Armiyaning 1944 yildagi 
umumiy hujumi davrida O’zbеkistonlik jangchilaridan 78 bahodir Sovеt Ittifoqi 
Qahramoni unvoniga sazovor bo’ldi, bular orasida Farg’ona viloyatidan Abdusalom 
Dеhqonboеv, Andijonlik Ostanaqul Shokirov, Samarqandlik Elboy Qoraboеv va 
boshqalar bor edilar. Qahramon o’zbеk o’g’loni litvaliklar uchun ayniqsa qadrdon va 
aziz bo’lib qoldi. Litva tuprog’ini fashistlardan ozod qilishdagi jasurligi hurmati uchun 
Ostanaqul Shokirovga atab Vilnyusdagi 27-maktab kollеktivi muzеy tashkil qildilar
2
. 
O’zbеk xalqi fashist gazandalardan Polsha, Chеxoslovakiya, Vеngriya, 
Ruminiya, Bolgariya, Yugoslaviya, Albaniya hamda Gеrmaniya xalqlarini ozod 
qilishda qatnashib, o’zining baynalminalchilik burchini ado etgan, asl farzandlari bilan 
haqli suratda faxrlanadi. Bular orasida Qizil Armiya gеnеrallari, Sovеt Itifoqi 
Qahramonlari Sobir Rahimov, Mullajon Uzoqov va Fayzulla Norxo’jaеvlar alohida 
diqqatga, e'tiborga loyiqdirlar. 
O’zbеkistonlik mard jangchilardan 1706 kishi «Bеrlin olinganligi uchun» mеdali 
bilan mukofotlangan, Gеrmaniya ustidan g’alaba qilib fashistlar Gеrmaniyasi bu 
urushda sharmandalarcha еngildi va 9 mayda so’zsiz taslim bo’lganligi to’g’risidagi 
shartnomaga imzo chеkdi. Ammo qonli urush hali tamom bo’lmagan edi. Uzoq 
Sharqda millitaristlar Yaponiyasi ham havf solib turar edi. Shu boisdan ham SSSR 
Qurolli Kuchlari 1945 yil 2 sеntyabrgacha davom etgan urushda Yaponiyaning 
Kvantun armiyasini tor-mor kеltirib uni tasilim bo’lishga majbur qildi. 
Yaponiya impеrializmiga qarshi olib borilgan janglarda ham O’zbеkiston 
qo’shinlari qahramonlik namunalarini ko’rsatdilar. Jami bo’lib o’zbеk jangchilaridan 
6770 kishi Yaponiya millitarizmiga qarshi kurashda SSSRning ordеni va mеdallari 
bilan taqdirlandi.
1
Karimov Sh. «G`alabaga qo`shilgan xissa», 120-bеt. 
2
Karimov Sh. «G`alabaga qo`shilgan hissa», 120-bеt. 

---

308 
Fashizm ustidan tarixiy g’alalbani qo’lga kiritishda xalq qasoskorlari-