Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникациялар технологиялари давлат қЎмитаси

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
      

---

 
63 
2. MIKROPROTSESSORLI TIZIMLAR 
 
2.1. Mikroprotsessorli tizim strukturalari va ishlash asoslari 
 
Mikroprotsessor  tizimlari  asosini  tashkil  qiladigan  asosiy  tushunchalar 
quyidagilardan iborat [11-12]: 
Elektron  tizim  —har  qanday  elektron  uzel  bo’lib,  ma’lumotlarni  qayta 
ishlovchi blok, jihoz yoki kompleksdir. 
Masala  — elektron tizimga bog’liq bo’lgan funksiyalar to’plami. 
Tezkorlik — elektron tizim 
funksiyalarining
 bajarilish tezligi ko’rsatkichi. 
Moslashuvchanlik —Tizimning turli masalalarga moslashuvchanligi. 
Interfeys  —  mantqiy  va  konstruktiv    qurilmalararo  ma’lumot  almashish 
moslashmasi.   
Mikroprotsessor    elektron  tizimning  bir  qismi  bo’lib,  kiritish  va  chiqarish 
signallarini qayta ishlash qurilmasi sifatida qabul qilingan (Rasm 2.1.). 
Kiritish  va  chiqarish  signallari  sifatida  analog  signallar,  raqamli  signallar, 
raqamli kodlar, raqamli kodlar ketma-ketligi qabul qilingan. 
 
 
 
Rasm 2.1
.
 Elektron tizim 
 
 
 

---

 
64 
 
 
Tizim ichida ma’lumotlar yoki signallar saqlanadi. Agar tizim raqamli bo’lsa, 
analog  signallar  analog  –  raqam  o’zgartirish  qurilmalari  asosida  raqamli 
signallarga o’zgartiriladi yoki aksi.  
Ma’lumotlarni  saqlash  va  qayta  ishlash  raqamli  ko’rinishda  bo’ladi. 
Ma’lumotlarni saqlash va qayta ishlash sхemoteхnik tizimlarga uzviy bog’liq. 
Har qanday tizim maхsus bir vazifani yechish uchun mo’ljallangan bo’ladi. 
Maхsus  tizim    har  bir  elementi  to’liq  ishlaydi.  Maхsus  tizim  maksimal 
tezkorlikni  ta’minlaydi.  Eng  asosiy  kamchiligi,  har  bir  vazifa  uchun  qaytadan 
loyihalash  va  tayyorlash  kerak.    Ushbu  masalani  hal  qilish  uchun  shunday  tizim 
qurish kerakki,  ushbu tizimda qurilmalarni har doim o’zgartiravermaslik kerak. 
Dasturiy  boshqariladigan  tizim  ushbu  masalani  hal  qiladi.U  larni 
mikroprotsessor tizimlari ta’minlaydi (Rasm 2.2). 
 
Rasm 2.2. Dasturiy boshqarish tizimi. 
 
         Universallik bir qancha muammolarni keltirib chiqaradi. Maksimal murakkab 
vazifalarni  yechimini  topish  oddiy  vazifalar  yechimini  topishga  qaraganda  ko’p 
vositalarni  talab  qiladi.  Shuning    uchun  universal  tizim  shunday  bo’lishi  kerakki, 
murakkab  vazifalarni  yechishda  barcha  vositalardan  maksimal  foydalanish,  oddiy 
vazifalarni yechishda esa kerakli vositalardan foydalanish kerak. 

---

 
65