10-sinf jahon tarixi xronologiyasi

11-SINF JAHON TARIXI XRONOLOGIYASI 
 
1932-yili Iroq o‘z mustaqilligini e’lon qilgan. 
1943-yili Suriya o‘z mustaqilligini e’lon qildi. 
1944-yil Belarus poytaxti Minsk shahrining nemis
fashistlaridan ozod qilingan kuni – 3-iyul Mustaqillik
kuni sifatida nishonlanadi. 
1947-yili BMT Xavfsizlik Kengashi Falastin bo‘yicha
rezolutsiya qabul qildi. 
1948-yil 1-avgustdan Falastinda ikkita – yahudiylarning 
Isroil va arablarning Falastin davlatlarini tashkil qilish
tavsiya etildi. 
1948-yili Isroil va Falastin davlatini tuzish rejasini arab
aholisi adolatsiz deb hisobladi va qabul qilmadi. 
1959-yilgi inqilobdan so‘ng o‘ziga xos kommunistik
siyosiy rejim shakllangan Kubada ham shunday
jarayonlar yuz berdi. 
1968-yili Iroqda hokimiyatga Arab sotsialistik uyg‘onish
(BAAS) partiyasi keldi. 
1970-yili harbiy to‘ntarish orqali hokimiyatga kelgan
Hafiz Asad Suriyani 2000-yilgacha boshqardi. 
1979-yilgi Erondagi islom inqilobi butun musulmon
olamiga juda katta ta’sir ko‘rsatdi. 
1979-yili Saddam Husayn rasman Iroq prezidenti etib
saylandi. 
1980 – 1990-yillar boshlarida Fransiyani sotsialistlar
boshqargan davrda xalqaro hayotda eng muhim voqealar
sodir bo‘ldi: «sovuq urush» yakunlandi, Germaniya
birlashdi, Sovet Ittifoqi va Yugoslaviya tarqalib ketdi,
G‘arbiy Yevropa birlashdi. 
1980 – 1990-yillar boshlarida Italiyada ichki siyosiy
jarayonlarga an’anaviy partiyalarning ta’siri kamaydi. 
1980 – 1990-yillar Sharqiy Osiyo mamlakatlarining
barchasida iqtisodiy o‘sishning yuqori sur’atlari
kuzatildi. 
1980-yil sentabrda Iroq Eronga qarshi urush boshladi. 
1980-yillar – 1990-yillarning boshlari AQSH da
neokonservatizm g‘oyasining tantanasi davri bo‘ldi. 
1980-yillar oxirida Fransiya hukumati korxonalar,
banklar va sug‘urta kompaniyalarini ommaviy
xususiylashtirish siyosatini e’lon qilgan edi. 
1980-yillar oxirida Germaniya Demokratik
Respublikasida ijtimoy-iqtiso diy va siyosiy inqiroz avj
olib,
1980-yillar oxirida Germaniyaning ikki qismini
birlashtirish bo‘yicha muzokaralar muvaffaqiyatli
yakunlandi. 
1987-yili Buyuk Britaniyada o’tkazilgan ilk bor jamoa
palatasiga etnik ozchilik vakillaridan to‘rt nafari
saylanadi. 
1988-yil 16-noyabrda Estoniya Oliy Soveti «Estoniya
SSRning davlat suvereniteti to‘g‘risida deklaratsiya»ni
qabul qildi. 
1988-yil iyunda Litvada «Sayudis» («Harakat»)
tashkiloti tuzildi va o‘z oldiga Litvaning mustaqillikka
erishishini ta’minlash vazifasini qo‘ydi. 
1988-yildan boshlab Polshada aholining mamlakatdagi
sotsialistik tuzumdan norozilik namoyishlari kuchayib
bordi va ular siyosiy islohotlarni, Lex Valensa
boshchiligidagi «Birdamlik» kasaba uyushmasining
erkin faoliyat yuritish huquqini talab qildi. 
1988-yili Estoniyada «Xalq fronti» tashkil qilindi. 
1988-yili tuzilgan Latviya Xalq fronti mustaqillik uchun
kurash boshladi. 
1989 – 1992-yillarga Fransiyaning mo‘ljallangan rejasi
pul aylanishi barqarorligini ta’minlashni, inflatsiyaning
pasayishini 
va 
iqtisodning 
raqobat 
bardoshligini 
qo‘llabquvvatlashni ko‘zda tutardi. 
1989-yil dekabrda Timishoara shahrida aholi ning N.
Chaushesku rejimiga qarshi tinch namoyishi Ruminiya
maxfiy xizmati xodimlari tomonidan o‘qqa tutilishi
mamlakat bo‘ylab qo‘zg‘olonning boshlanishiga olib
keldi. 
1989-yil noyabrda ikki nemis davlatini ajratib turgan
Berlin devorining qulashiga olib keldi. 
1989-yil Tyananmen maydonidagi tinch namoyish
bostirilgandan so‘ng uch yilga yaqin Xitoy siyosatida
jiddiy o‘zgarish yuz bermadi. 
1989-yili bo‘lib o‘tgan saylovlar hukmron Polsha bir
lashgan ishchi partiya sining (PBIP) obro‘yi tushib
ketganligi, ayni paytda, muxolifatdagi «Bir damlik»
kasaba uyush m a sining ommalashib borayotganini
ko‘rsatdi. 
1989-yili Liberiyada etnik asosda boshlangan fuqarolar
urushi ko‘plab qurbonlar va 1 mln aholining qo‘shni
davlatlarga ommaviy qochishiga olib keldi. 
1989-yili taniqli islohotchi Turg‘ut O‘zol Turkiya
Respublikasi prezidenti etib saylandi. 
1989-yili Tyananmen maydonidagi talabalar namoyishi
shafqatsiz bostirilgandan so‘ng Xitoyga qarshi ma’lum
sanksiyalar e’lon qilinishiga qaramasdan, mamlakatda
islohotlar davom ettirildi. 
1990-yil 11-martda Litva Oliy Soveti Litva
Respublikasining mustaqilligini e’lon qildi. 
1990-yil 3-oktabr kuni yagona Germaniya davlati
tashkil topganligi e’lon qilindi. 
1990-yil 4-mayda Latviya o‘z mustaqilligini e’lon qildi. 
1990-yil dekabrda Germaniyada navbatdan tashqari
parlament saylovlari bo‘lib o‘tdi. 
1990-yil Germaniya uchun muhim yil bo‘ldi. Ikki
Germaniyaning birlashishi GDRdagi iqtisodiy qoloqlikni
bartaraf qilish vazifasini keskin qo‘ydi. GDRda bozor
mexanizmlarini joriy qilish asosan GFR tomonidan
moliyalashtirildi. 
1990-yil sentabr oyida Moskvada ikki nemis davlatini
bitta – Germaniya Federativ Respublikasiga birlashtirish
to‘g‘risida shartnoma imzolandi. 
1990-yil yanvarda Lyuksemburgning Shengen shahrida
Fransiya hukumati Shengen kelishuvini imzoladi. 
1990-yilda Lotin Amerikasida neoliberal islohotlarning
salbiy oqibatlarini bartaraf qilish jarayonida so‘l
yo‘nalishdagi hukumatlar saylov yo‘li bilan hokimiyatga
keldi. 
1990-yilda Polshada ijtimoiy muhitning o‘zgarishi
natijasida eng mashhur siyosatchilaridan biri Lex
Valensa prezidentlik saylovlarida mag‘lubiyatga
uchradi. Kuchli mafkura viy bo simga qaramasdan,
so‘llar Litvada, keyinchalik Albaniyada hokimiyatga
keldi. 
1990-yildan keyin Serbiyada musulmon-albanlar
o‘zlarining «Kosovo Respublikasi» ni e’lon qildi. 
1990-yilgi saylovlarda qo‘mita raisi bo‘lgan Ion Iliyesku
mamlakat prezidenti etib saylandi. 
1990-yili Boku shahrida muxolifatchi siyosiy tashkilot – 
Ozarbayjon Xalq frontining namoyishi boshlandi. 
1990-yili Buyuk Britaniya bosh vaziri etib saylangan Jon
Meyjor siyosati M. Tetcher davridagi neokonservatizm
kursini davom ettirishga, ayni paytda «tetcherizm»ning
avtoritar boshqaruvga og‘ish hollaridan va boshqa
qoldiqlaridan asta-sekin voz kechishga qaratilgan edi. 
1990-yili Iroq yana bir xalqaro janjalga sabab bo‘ldi. 
1990-yili Moldovaning Ruminiya bilan
integratsiyalashuvi jarayonida respublikaning janubisharqiy 
mintaqalaridagi mahalliy rusiyzabon aholi
orasida ayirmachilik kayfiyatlari kuchaydi. 
1990-yili navbatdan tashqari prezidentlik saylovlarida
Lex Valensa g‘alaba qozondi. 
1990-yili Pokistonda o‘tkazilgan saylovlarda g‘olib
chiqqan Musulmon ligasi partiyasining rahbari Navoz
Sharif hokimiyatni boshqardi. 
1990-yili Quvaytning Iroq tomonidan anneksiya qilinishi
paytida Yaponiya xalqaro harbiy kontingentga,

---

shuningdek, Misr, Iordaniya va Turkiyaga moliyaviy
yordam tarzida bir necha milliard dollar mablag‘ ajratdi. 
1990-yili Yaponiyada hokimiyatga kelgan Tosiki Kayfu
Yaponiyaning xalqaro obro‘yini oshirishga erishdi. 
1990-yili YI va AQSH o‘rtasida Deklaratsiya – 
Transatlantik xartiya imzolandi. 
1990-yillar boshida AQSH iqtisodiyotida qisqa muddatli
retsessiya kuzatildi. 
1990-yillar boshlarida - xalqaro munosabatlar tizimida
tub burilish yuz berdi. 
1990-yillar boshlarida Eronning iqtisodi ham
barqarorlashib, YIM ning jadal o‘sishiga olib keldi. 
1990-yillar o‘rtalariga kelib tutsi va xutu xalqlari
o‘rtasidagi kurash keskinlashib, genotsidga olib keldi. 
1990-yillar oxirida - Tropik va Janubiy Afrikaning bir
qator mamlakatlari qonli urushlar, davlat to‘ntarishlari