1-мавзу. “Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон конструкциялар технологияси” фанига кириш

 
Олдиндан зўриқтирилган темир-бетоннинг технологик асосларининг 
ривожланиши 
Юқори мустаҳкамликка эга материаллардан фойдаланиб, олдиндан 
зўриқтирилган темир-бетондан тайёрланган йиғма конструкцияларни ишлаб 
чиқаришга оммавий жорий этилиши темир-бетоннинг янги конструктив
шаклларини пайдо бўлишининг имконларини очиб берди. 
Олдиндан зўриқтирилган конструкциялар нафақат улардан
фойдаланиш жараёнида, балки уларни тайёрлаш, ташиш ва монтаж қилиш
вақтида ҳам дарз кетишига чидамли бўлиши керак. 
Олдиндан зўриқтирилган йиғма темир-бетон конструкцияларнинг 
конструктив шаклларига уларни завод шароитида тайёрлашнинг технологик
хусусиятлари, бетон класси ва арматуранинг тури катта таъсир кўрсатади. 
Олдиндан зўриқтирилган темир-бетондан дунёнинг кўпгина 
мамалакатларида қурилишнинг деярли барча сохаларида кенг
фойдаланилмоқда. Буни айниқса МДХ давлатлари, АҚШ, Италия, Англия
ва бошқа давлатларида кўришимиз мумкин. Бу турдаги темир-бетондан
қурилишда кенг кўламда фойдаланиш уларни ишлаб чиқариш технологияси
билан боғлиқ.
Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон конструкцияларни уларни
лойиҳаланган ҳолида қўлбола усулда механик асбоб ускуналар (тортиш
домкратлари, вибраторлар ва бошқ.) ёрдамида тайёрлаш - технологик
ускуналар лойиҳасини тайёрлашни қийинлаштиради ва бу механизмлардан
фойдаланиш самараси жуда паст бўлади.
Шунинг учун завод шароитида тайёрлаш учун фақатгина кенг 
фойдаланиладиган 
олдиндан 
зўриқтирилган 
темир-бетон
конструкцияларнинг хилларини танлаб олиш зарур бўлади. Бу эса
келгусида конструкция турлари ва уларнинг хилларини ошиб боришига
ёрдам беради. Бу борада темир-бетон конструкцияларни олдиндан 
зўриқтириш орқали арматуралаш алоҳида ўринга эга.
Баъзи конструкциялар учун ўқи бўйича арматуралаб олдиндан 
зўриқтиришни ҳосил қилиш мухим ахамиятга эга, аммо икки ўқ бўйича
олдиндан зўриқишни ҳосил қилиш жуда мураккаб, қийин ва кўп меҳнат
талаб қиладиган жараёндир ва шунинг учун ундан жуда кам ҳолларда 
фойдаланилади. 
Олдиндан зўриқтирилган темир-бетон конструкцияларни завод
шароитида тайёрлашга ўтиш алоҳида аҳамиятга эга. Олдиндан зўриқтиришни 
ҳосил қилишда машинадан фойдаланиш кўп турдаги конструкцияларни
тайёрлаш имконини бериш билан бирга, уларнинг турларини хам

---

чегаралайди, чунки бу ишлаб чиқариладиган конструкцияларнинг шакли 
билан боғлиқдир. 
Қолипларнинг тагида жойлашган стилиндрик стержен ёки қолип
тиргакларига арматурани турли йўналишларда, биринчи навбатда бўйлама
ёки кўндаланг ўқлари бўйича таранг қилиб узлуксиз тортиб ўраш
жараёнида ҳосил қилинадиган зўриқишдан фойдаланиш катта ютуқлардан 
биридир.