O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

 Fan-texnika sohasidagi kichik biznesning yanada rivojlanishi 
borasida davlat siyosati
22
 
 
Shu maqsadda rivojlangan mamlakatlar boshqaruv tizimida kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlikni qo‘llab - quvvatlovchi va rivojlanishini ta‘minlovchi maxsus 
qo‘mitalar tashkil etilgan. Masalan: AQSh Kongressida 1953 yil biznes bilan 
shug‘ullanuvchi kichik biznes ishlari bo‘yicha ma‘muriyat tuzilgan bo‘lib, uning 
hududiy qo‘mitalari (30-40 kishidan iborat bo‘lgan) har bir shtatda tashkil etilgan. 
Qo‘mitaning bosh maqsadi mamlakatda kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 
subyektlarini har tomonlama qo‘llab-quvvatlash hisoblangan. 
Shuningdek, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni huquqiy asoslarini 
tartibga soluvchi maxsus qonunlar ham qabul qilgan. Buning asosida 1970-1973 
yillarda ―Малое прекрасное‖ shiori yuzaga kelgan.
Natijada yirik kompaniyalar mayda korxonalarga ajrala boshlagan. 
Angliyada kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni tartibga solishda ma‘muriy 
vositalardan keng foydalanilgan. Koreya Respublikasida ham kichik biznes va 
22
Mualliflar tomonidan tuzildi.

---

34 
xususiy tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash borasida bir qator qonunlar qabul 
qilingan bo‘lib, uning mohiyati ularni boqimandalik holatlaridan olib chiqish va 
oyoqqa turg‘izish hisoblangan. 
 
1.8-rasm.
 Fransiyada kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni
rivojlantirish yo‟nalishlari
23
 
 
Fransiyada hukumat tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni 
rivojlantirishni asosiy yo‘nalishlari belgilab berilgan. U yuqoridagi rasmda aks 
ettirilgan. 
Yaponiyada har 10 ta korxonaning 9 tasi kichik biznes va xususiy tadbirkorlik 
korxonalari hisoblanib, ular mamlakat iqtisodiyoti yuksalishida o‘z o‘rniga ega. 
Shu maqsadda asosiy e‘tibor uning huquqiy asosini yaratishga qaratilgan bir qator 
hujjatlar qabul qilingan. Bunday qarorlar jumlasiga: kichik biznes va xususiy 
tadbirkorlik munosabat bo‘yicha siyosat asoslari, ularni modernizatsiyalashga 
yordam ko‘rsatish, kichik biznes faoliyatiga rahbarlik qilish to‘g‘risidagi 
hujjatlarni kiritish mumkin. 
Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlash 
ko‘lami har bir mamlakat iqtisodiy - ijtimoiy va siyosiy ahvoli holatidan kelib 
chiqadi. Shuning uchun bu borada aniq yo‘l va ko‘rsatmalar mavjud bo‘lmasada, 
mavjud tajribalarga tayanib quyidagi yo‘nalishlarni tavsiya etishimiz mumkin: 
-davlat byudjeti mablag‘lari evaziga qo‘llab-quvvatlash; 
-har xil fondlar va uyushmalar mablag‘lari hisobiga; 
23
Mualliflar tomonidan tuzildi.

---

35 
-moliya va kredit tizimida turli imtiyozlar berish orqali; 
-axborotlar bilan doimiy ravishda ta‘minlab borish va hokazo. Bu borada 
mamlakatimizda ham bir qator ijobiy ishlar amalga oshirildi. Jumladan, kichik 
biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlanishiga bevosita ko‘mak beruvchi, uni 
qo‘llab - quvvatlovchi maxsus qo‘mitalar va kengashlar tashkil etildi. 
Mamlakat miqyosida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni davlat 
tomonidan qo‘llab-quvvatlash hamda rag‘batlantirish dasturini ishlab chiqish va 
amalga oshirish bu idoralarning asosiy vazifasi hisoblanadi. Mahalliy organlar, 
hokimiyatlar hududiy xususiyatlardan kelib chiqqan holda, kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirish bo‘yicha o‘z 
dasturlarini ishlab chiqadilar hamda amalga oshiradilar. 
Mustaqillikning birinchi kunidanoqrespublikada kichik biznes va xususiy 
tadbirkorlikni rivojlantirishning huquqiy asosini tashkil etishga kirishildi. Buning 
asosida Oliy Majlis tomonidan bir qator ―O‘zbekiston Respublikasidagi 
korxonalar to‘g‘risida‖gi Qonun, O‘zbekiston Respublikasida ―Xususiy 
tadbirkorlik to‘g‘risida‖ Nizom, O‘zbekiston Respublikasining ―Kichik va xususiy 
tadbirkorlikning rivojlanishini rag‘batlantirish to‘g‘risida‖gi Qonun qabul qilindi.