O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta-maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti g. Xamdamova, O. Astanakulov, A. Matchanov

.
Д
. 
Дорофеев
, 
В
.
А
. 
Дресвянников ―Инновационный менеджмент‖ Учебное пособие Пенза 2009-C.12.

---

253 
rivojlana oladigan uzlukli (diskret) jarayonlardan kamoperatsiyali ishlab chiqarish 
jarayonlariga o‘tish haqida borayapti. 
Ikkinchidan, mehnat predmetlariga mexanik ishlov berish uzluksiz ishlab 
chiqarish jarayonlari: vibratsiyali ishlov berish, kukunli metallurgiya, aniq plastik 
deformatsiyalash, eritilgan modellar bo‘yicha aniq quyish, bosim ostida, markazga 
intiluvchi, shtampovkalash va h.k.jarayonlarga o‘rnini bo‘shatib bermoqda. 
Uchinchidan, yarim mahsulotlarni to‘liq qayta ishlash sxemalariga ega 
bo‘lgan yopiq texnologiyalar (chiqinsiz texnologiyalar) ga o‘tish boshlanmoqda. 
To‘rtinchidan, texnologiyalarda ekstremal sharoitlar: haddan tashqari yuqori 
va xaddan tashqari past harorat va bosim, chuqur vakuum, impulsli portlatish 
uslublari, yadro nurlanishi va boshqalardan toboro ko‘proq foydalanilmoqda. 
Plazmali texnologiyadan yangi materiallarni hosil qilish, ularning tarkibi, 
xossalari va h.k. ni o‘zlashtirish uchun, radiatsiyadan esa -kabellarda polimerlarni 
modifikatsiyalash hamda elektroizolyatsiyalash uchun foydalanilmoqda. 
Beshinchidan,yangi texnologiyalar qoida bo‘yicha elektr energiyasidan 
nafaqat harakatga keltiruvchi kuch sifatida, balki mehnat predmetlariga bevosita 
ishlov berish- elektrkimyoviy, elektrofizik (lazerli, elektruchqunli, elektroimpulsli, 
elektrokontaktli) ishlov berishdan, yuqori chastotali tokdan foydalanish bilan 
bog‘liqdir. 
Yuqori 
energiyali 
elektron 
bog‘lamlardan 
materiallarning 
termomustahkamligini 
oshirish, 
eritgichlarsiz 
bo‘yash, 
lahzalik 
polimerizatsiyalash, oqova suvlarni dezinfektsiyalash va h.k. uchun foydalaniladi. 
Lazerli texnologiyalardan detallarni payvandlash, kesish, issiqlikka bardoshliligini 
oshirish, detallarni mustahkamlash, qoplash, kontaktsiz nazorat va h.k. uchun
foydalaniladi. 
Oltinchidan, eng yangi texnologiyalar uchun harakatlanuvchi mexanik 
agregatlarga ega bo‘lgan har xil mashinalardan unifikatsiyalangan apparatlarga, 
materiallarni kesishda universal vositachi sifatida elektrdan foydalanishga o‘tish 
bilan bog‘liq bo‘lgan yuqori universallik xosdir. 
Yettinchidan, yangi texnologiyalar tarmoqlararo tavsifga ega. Chunonchi, 
metallurgiyada 
va 
mashinasozlikda 
plastik 
deformatsiyalash, 
prokatdan 

---

254 
tayyorlangan shesternyalar, o‘qlar, vallar,sharlar, vtulkalar, roliklar, sverlolar, 
vintlar va boshqa metizlarni qattiq shtampovkalashdan foydalaniladi. 
10.1-jadval